آشنایی با بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون چیست و راه های درمان آن چگونه است؟ بیماری پارکینسون یا PD جزء شایع‌ترین بیماری‌های مزمنی اعصاب می‌باشد. فرد مبتلا به این بیماری، در بعضی از توانایی‌های خود همچون توانایی‌‌های جسمی و روحی دچار اختلال می‌شود. بیماری پارکینسون درمان قطعی ندارد ولی با مصرف دارو، فیزیوتراپی و تمرینات حرکتی علائم شما را به میزان قابل توجهی بهبود می‌بخشد.

اگر خودتان و عزیزانتان درگیر این بیماری شُدید، حتما برای درمان به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. همچنین در برخی از موارد مصرف دارو، تغذیه و تغییر سبک زندگی بهترین روش‌ برای درمان پارکینسون محسوب می‌شود. در ادامه مقاله با بیماری پارکینسون بیشتر آشنا می‌شوید. با توکامگ همراه باشید.

بیماری پارکینسون چیست؟

همانطور که می‌دانید مغر از قسمت‌های زیادی تشکیل شده و یکی از این بخش‌ها ساقه‌ی مغز می‌باشد. داخل ساقه‌ی مغز منطقه‌ای برای تنظیم حرکات بدن وجود دارد. بیماری پارکینسون که یک نوع اختلال مغزی است، سلول‌های این بخش از مغز را تحت تأثیر می‌گذارد و باعث کاهش تولید دوپامین در مغز می‌شود. از مهم‌ترین نقش دوپامین در بدن، تنظیم حرکات بدن می‌باشد که با ارسال سیگنال به مغز، اجازه حرکت را می‌دهد. در نتیجه، کاهش دوپامین دلیل اصلی برای علائم‌های بیماری پارکینسون می‌باشد.

بیماری پارکینسون باعث لرزش اندام‌ها، سفتی بدن، مشکلاتی در راه رفتن و تعادل و هماهنگی حرکات می‌شود. علائم پارکینسون به تدریج با یک لرزش کوچک در یک دست، که تشخیص آن دشوار است، شروع و با گذشت زمان شدیدتر می‌شود. فرد بیمار علائم‌های دیگری مانند تغییرات ذهنی و رفتاری، مشکلات خواب، افسردگی، مشکلات حافظه و خستگی به همراه دارد.

بیماری پارکینسون در هر دو جنس، هم زنان و هم آقایان رخ می‌دهد. اما این بیماری حدود ۵۰ درصد در مردان شایع‌تر و مبتلایان بیشتری نسبت به زنان دارد.

یکی از عوامل اصلی در بروز پارکینسون، سن است. معمولا بیشتر افرادی که درگیر این بیماری می‌شود، افراد بالای 60 سال هستند و بعد از این سن علائم‌هایی ابتلا به این بیماری را نشان می‌دهند، اما حدود ۵ تا ۱۰ درصد از افراد، مبتلا به پارکینسون زودرس می‌شوند که علائم‌های او قبل از سن ۵۰ سالگی نمایان می‌شود. پارکینسون زودرس در بیشتر مواقع نه همیشه، ارثی است.

بیماری پارکینسون بعد از بیماری آلزایمر در لیست متداول‌ترین بیماری‌‌های تخریب‌کننده اعصاب دسته‌بندی می‌‌شود. هنگامی که فرد بیمار به پزشک مراجعه نکند و یا راهکارهای درمان را پیروی نکند، روند بیماری حادتر می‌شود و علائم‌های بیشتری به همراه دارد.

روند بیماری پارکینسون

لازم به ذکر است که روند این بیماری بیشتر اوقات کند است و چندین سال این روند طول می‌کشد. همچنین میبایست درمان آن را سریعا شروع کنید چرا که با پیشرفت بیماری عملکرد فرد دچار اختلال می‌شود. با پیروی از روند درمانی مناسب فرد می‌تواند یک زندگی عادی را تجربه کند.

علائم و نشانه های بیماری پارکینسون چیست؟

برای اینکه بدانید بیماری پارکینسون چیست؟ باید با علائم‌ها او آشنا شوید. نشانه‌های پارکینسون و سرعت پیشرفت این بیماری در میان افراد متفاوت است. گاهی برخی از افراد به علائم‌های اولیه پارکینسون بی توجهی می‌کنند و این مسئله را پای پیری می‌گذارند. در صورتی که علائم این بیماری در مراحل اولیه خفیف‌است و به تدریج افزایش می‌آید. از جمله علائم بیماری پارکینسون عبارتند از:

1. لرزش

لرزش از یکی از اندام‌های بدن معمولا دست و انگشتان شروع می‌شود. امان دارد فرد انگشت شست و سبابه را به هم بمالد كه به آن لرزش پیل رولینگ گفته می‌شود. همچنین لرزش در هنگام استراحت یکی از نشانه‌های پارکینسون است.

2. حرکت آهسته (برادی کینزی)

وجود بیماری پارکینسون حرکت افراد را کند می‌کند و کارهای ساده‌ برایشان سخت و وقت‌گیر می‌شود. اغلت افراد دچار راه رفتن پارکینسونی می‌شوند. در این نوع راه رفتن، افراد تمایل به خم شدن به جلو، برداشتن گام‌های سریع و کوچک و کشیدن پاها برروی زمین را دارند و کاهش حرکات بازوها و سخت بلند شدن از صندلی از علائم‌های دیگر این بیماری است.

3. سفتی عضلات

سفتی عضلات یکی دیگر از نشانه‌های پارکینسون است که می‌تواند در هر قسمت از اندام‌های بدن رخ دهد. وجود عضلات سفت و سخت بدن را به درد می‌آورد و دامنۀ حرکت را محدود می‌کند.

4. اختلال در قامت و تعادل

فرد مبتلا به این بیماری تعادل خود را مثل قبل ندارد و قامت خمیده‌ای پیدا می‌کند.

5. از دست دادن حرکات اتوماتیک

امکان دارد چهرۀ  فرد فاقد از احساس شود و حرکاتی مانند چشمک زدن، لبخند زدن برایش سخت شود. حرکت دست و پاها به طور معمول کاهش پیدا می‌کند.

6. تغییر در تکمل

تکلم فرد ابتلا به بیماری پارکینسون آرام، سریع، مبهم یا با تردید است که ریتم صحبت آن در بیشتر حالت یکنواخت و بدون بالا و پایین‌های معمول می‌باشد.

7. تغییرات نوشتاری

نوشتن برای افراد سخت می‌شود و به نظر می‌آید دست خط ریز و کوچکی دارد.

علت به وجود آمدن بیماری پارکینسون چیست؟

در بیماری پارکینسون سلول‌های عصبی خاصی که در مغز حرکات بدن را کنترل می‌کنند، دچار اختلال شده و به تدریج از بین می‌روند. این سلول‌های عصبی (نورون‌ها) یک ماده شیمیایی مهم، به نام دوپامین پدید می‌آورند. دوپامین نقشی مهمی در تنظیم حرکات بدن دارد و از بین رفتن یا اختلال عملکرد این سلول‌های عصبی، منجر به کاهش تولید دوپامین در مغز می‌شود. این امر باعث بروز مشکلات حرکتی، خستگی، فشار خون نامنظم، مشکلات دستگاه گوارشی و افت ناگهانی فشارخون ناشی از بیماری پارکینسون می‌شود. علت واضحی از مرگ سلول‌های عصبی تولیدکننده دوپامین هنوز مشخص نیست.

همانطور که گفتیم علت بیماری پارکینسون هنوز به طور دقیق مشخص نشده، اما عوامل مختلفی که در بروز پارکینسون نقش دارد چیست؟ در ادامه به آن می‌پردازیم.

1. ژنتیک

دکتران و محققان جهش‌های ژنتیکی خاصی را تشخیص دادند که می‌تواند منجر به بیماری پارکینسون شود. درصد کمی از افراد این بیماری را از والدین خود یا اقوام درجه یک به ارث می‌برند. البته لازم به ذکر است افراد کمتر از 50 سال که به این بیماری مبتلا هستند، معمولا جنبه ارثی دارد.

اما مبتلا شدن به این بیماری از نظر ارثی زیاد شایع نیست، مگر آنکه  افراد زیادی از اعضای خانواده مبتلا به بیماری پارکینسون باشند.

در برخی از مواقع افرادی علائم‌های مشابه به بیماری پارکینسون دارند، که با انجام آزمایش‌های مربوطه می‌توان به درستی یا غلطی این بیماری پی برد.

2. محرک های محیطی

دانشمندان معتقدند که برخی از عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در برخی از سموم، آلودگی‌‌های هوا و عوامل صنعتی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را در آینده افزایش دهد. اما درصد خطر ابتلا از محرک‌های محیطی  نسبتاً کم است.

همچنین محققانت یادآوری كردند كه مغز مبتلایان به پارکینسون دچار تغییرات بسیاری می‌شود، هرچند که هنوز تشخیص ندادن این تغییرات به چه علتی صورت می‌گیرد. این تغییرات شامل موارد زیر است:

• وجود اجسام لوئی

اجسام لوئی در اغلب سلول‌های مغزیِ افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، قرار دارد. اجسام لوئی توده‌های غیرطبیعی از جنس پروتئین می‌باشند. دانشمندان در تلاش‌اند که عملکرد طبیعی و غیرطبیعی این پروتئین‌ها و ارتباط آن‌ها با جهش‌های ژنتیکی مؤثر بر بیماری پارکینسون و زوال عقل ناشی از اجسام لوئی، را کشف کنند.

• آلفا سینوکلین

آلفا سینوکلین در اجسام لوئی پیدا می‌شود. درسته که مواد بسیاری در اجسام لوئی وجود دارند، دانشمندان معتقدند که مهمترین آن پروتئین طبیعی و گسترده ای است به نام آلفا سینوکلین (a-synuclein) که در تمام اجسام لویی به صورت انبوه یافت می شود وسلول ها نمی توانند آن را تجزیه کنند. در حال حاظر این ماده یک موضوع مهم و قابل توجه برای محققان بیماری پارکینسون محسوب می‌شود.

3. جنسیت

به طور کلی مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض بیماری پارکینسون قرار می‌گیرند.

4. سن

افراد کمتر از 50 سال که در دسته بزرگسالان جوان قرار می‌گیرند، با احتمال خیلی کمی به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند. این بیماری معمولاً در سن‌های میانسالی یا پیری شایع است و خطر آن با افزایش سن بیشتر می‌شود. اغلب افراد بالای 60 سال با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند.

در موارد بسیار نادری افراد زیر 20 سال ‌هم دچار همچین بیماری می‌شوند که به آن پارکینسون جوانان گفته می‌شود.

روش‌های تشخیص بیماری پارکینسون چیست؟

برای تشخیص بیماری پارکینسون هیچ آزمایش مشخصی  وجود ندارد.  پزشک متخصص مغز و اعصاب، با بررسی تاریخچه پزشکی، علائم و نشانه‌های فرد و معاینه بالینی و عصبی بیماری پارکینسون را تشخیص  می دهد.

پزشک ممکن است اسکن انتقال دهنده دوپامین (DAT) که یک نوع  اسکن SPECT (توموگرافی کامپیوتری تک فوتونی) است را توصیه کند. البته این اسکن می‌تواند به تشخیص این بیماری کمک کند، اما علائم و معاینه عصبی در تشخیص درست این بیماری کافی است و افراد نیازی به اسکن DAT  ندارند.

پزشک متخصص ممکن است برای تشخیص این بیماری درخواست آزمایش خون کند. همچنین برای کمک به رد سایر علائم‌ها ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند MRI ، CT، سونوگرافی مغز و PETاسکن استفاده شود. روش های تصویربرداری به طور اختصاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون مناسب نیستند.

علاوه بر معاینه توسط پزشک مغز و اعصاب، امکان تجویز یک داروی بیماری پارکینسون مثل کاربیدوپا-لوودوپا وجود دارد. برای اثر بخشی دارو، باید دوز مناسب آن تجویز شود، در غیر این صورت دوزهای پایین برای یک یا دو روز قابل اعتماد نیستند.  بهبود از طریق مصرف این دارو، بیماری پارکینسون را تایید می‌کند.

برخی مواقع برای تشخیص این بیماری به زمان نیاز است. ملاقات منظم با پزشکان و متخصصان مغز و اعصاب، با ارزیابی وضعیت و درنظر گرفتن علائم‌های شما در طول مدت برای تشخیص بیماری پارکینسون امکان پذیر است.

بیشتر بخوانید: آشنایی با بیماری MS

چگونه از بیماری پارکینسون جلوگیری کنیم؟

باید اعتراف کرد که راه شناخته شده‌ای برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد، اما تحقیقات در این زمینه ثابت کرده، افرادی که از

• انواع میوه‌ و سبزیجات‌ها
• غذاهای سرشار از فیبر
• روغن‌‌های حاوی امگا ۳
• ماهی و گوشت قرمز
• فرآورده‌های لبنی در طول عمر خود مصرف می‌کنند، مقاومت بیشتری نسبت به ابتلا بیماری پارکینسون خواهند داشت.

درنتیجه نمی‌توان راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری پارکینسون معرفی کرد. اما یکی از مؤثرترین خوراکی‌ها برای افراد مبتلا به این بیماری ماهی می‌باشد.

غذاهای مضر برای بیماران پارکینسونی 

اما غذاهایی برای بیمارن پارکینسونی مضر است چیست؟ زمانی که فرد بیمار در روند بهبود سر می‌کند باید مراقب خورد و خوراک خود نیز باشد. برخی از غذاها ممکن است عوارض بیشتری یا تداخل با داروهای مصرفی داشته باشند. غذاهای مضر بیمارن پارکینسونی عبارتند از:

• مواد غذایی با فعالیت آنتی‌اکسیدان کم مانند غذاهای پرچرب، آماده، و فست فودها
• مواد غذایی حاوی تیروزین، منجر به شدید‌تر علائم بیماری می‌شود مانند چاشنی‌های حاوی تیروزین بالا، قهوه، شکلات، پنیر
• خوراکی‌های حاوی فنیل‌آلانین زیاد
• غذاهای حاوی لوسین مانند گوشت قرمز

معرفی روش‌های درمان بیماری پارکینسون

همانطور که پیش‌تر گفتیم پارکینسون درمانی ندارد، ولی می‌توان با استفاده از دارو و تغییر در سبک زندگی به طور چشمگیری به کنترل علائم‌ها کمک کنند. در برخی از مراحل پارکینسون ممکن است فرد به عمل جراحی احتیاج داشته باشد. در ادامه به انواع روش‌های درمانی و داروهای مناسب پارکینسون اشاره می‌کنیم.

درمان دارویی پارکینسون

برای درمان دارویی لازم است به دکتر متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید و مصرف قرص‌ها حتما زیر نظر پزشک تجویز شود. لیست داروهای مناسب برای درمان پارکینسون به شرح زیر هستند.

• لودوپا
• کاربیدوپا
• بنزرازید
• پرامیپکسول
• روپینیرول
• راساگیلین
• اپیگالوکات
• آمانتادین
• روتیگوتین
• بروموکریپتین
• پیریدوستیگمین
• تولکاپون
• سئلگیلین
• امانتادین
• انتاکاپون

بهترین قرص دارویی برای درمان پارکینسون

قطعا روش‌ها و داروهای مختلفی برای درمان پارکینسون وجود دارد که برای بهبود علائم‌ها بیماری تجویز می‌شود. اما اگر بخواهیم بهترین دارو را برای کاهش علائم‌های پارکینسون معرفی کنیم، قطعا قرص لودوپا یکی از بهترین قرص‌ها است که به دست دکتر مربوطه تجویز می‌شود.

داروی تقویتی برای درمان پارکینسون

درمان دارویی این بیماری، علائم‌های پارکینسونی را کاهش داده و سطح دوپامین در مغز را افزایش یا جایگزن می‌‌کند. داروهای تقویتی پارکینسون علائم‌های حرکتی مانند لرزش، سفتی عضلانی و ضعف عضلات را کاهش می‌دهد. همچنین این داروها تحمل بدن را به داروهای اصلی  افزایش داده و کاهش نیاز به دوزهای بالا را بهبود می‌بخشد.

یکی از داروهای تقویتی پارکینسون که به کاهش علائم‌های بیماری تأثیر بسیاری می‌گذارد، آمانتادین است. همچنین برخی از داروهای ضدافسرگی مانند بوپروپیون می‌تواند به روند درمان این بیماری کمک کند.

نوروتراپی برای درمان پارکینسون

نوروتراپی یا تمرینات تحریکی عصبی، یک نوع  روش غیر دارویی است. این روش براساس تحریک و تقویت سیستم عصبی مرکزی برای مدیریت پارکینسون مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوروتراپی از جمله تمرینات فیزیکی، تمرینات تعادل و تناسب بدنی، تمرینات حرکتی و تمرینات شناختی شامل می‌شود که در بهبود علائم حرکتی همچون تعادل، قدرت عضلانی، انعطاف‌پذیری و هماهنگی حرکتی مؤثر می‌باشند.

تحریک مغناطیسی مغز برای درمان پارکینسون

تحریک مغناطیسی مغز (TMS) یک نوع روش درمانی غیردارویی برای کاهش علائم پارکینسون مانند لرزش و سفتی عضلانی می‌باشد. این روش در مدیرت مدیریت پارکینسون نقش به سزایی دارد. در این روش درمانی، میدان مغناطیسی قوی از طریق سیمی که در نزدیکی سر وصل است، به مغز ارسال می‌شود. این میدان مغناطیسی قوی، باعث تحریک نورن‌ها برروی عملکرد سیستم عصبی می‌شود. معمولا این نوع درمان با روش درمان دارویی مکمل است.

امواج اولتراسوند برای درمان پارکینسون

یکی از انواع روش‌های درمان پارکینسون، امواج اولتراسوند است که در حال حاضر در مراحل آزمایشی و تحقیقاتی قرار دارد. در این روش درمانی، با استفاده از دستگاه‌های خاص، امواج صوتی با فرکانس بالا و قابل کنترل، بخشی از بافت‌های مغزی را تحریک می‌کند و به طور مستقیم روی سلول‌های عصبی تأثیر گذاشته و فعالیت آن‌ها را تغییر می‌دهند.

سلول‌های بنیادین برای درمان پارکینسون

درمان پارکینسون با سلول‌های بنیادین (Stem Cell Therapy) یکی دیگر از روش‌های درمان محسوب می‌شود. در این روش سلول‌های بنیادین که قابل تبدیل به سلول‌های عصبی هستند، به منظور ترمیم سلول‌های عصبی در مغز و ساختارهای مربوط به حرکت، تزریق می‌شود.

درمان پارکینسون با عمل جراحی

زمانی که روش‌های دارویی و غیردارویی بر روی بیمارن پارکینسونی جواب نداد و بهبودی صورت نگرفت. عمل جراحی برای درمان صورت می‌گیرد. دو نوع جراحی در پارکینسون وجود دارد، عبارتند از:

• ترمیم عملکرد عمق (DBS)
• ثبت الکترودی (Lesioning)

درمان پارکینسون در خانه

درمان پارکینسون در خانه با روش‌های دارویی، تمرینات و خودمراقبتی همراه است. همچنین درمان این بیماری در خانه میبایست زیرنظر تیم درمانی متخصص و مشاوره پزشکی انجام شود. روش‌های درمانی پارکینسون در خانه شامل:

• تغذیه سالم و مناسب : رژیم سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ مانند میوه‌ها و سبزیجات، ماهی چرب و مواد غذایی پرفیبر
• تمیرنات فیزیکی: مانند پیاده‌روی، تمرینات تعادلی، استقامتی و انعطاف‌پذیری
• استفاده از وسایل کمکی: مانند عصا یا وسایل حمایتی، ایجاد محیط امن و بدون استرس در خانه
• برنامه ریزی مراقبتی: بهبود عملکرد و مدیریت زمان

کلام آخر

درمان قطعی برای افرادی که دچار بیماری پارکینسون هستند، وجود ندارد، اما با استفاده از روش‌های درمانی مختلف زیر نظر پزشک، می‌توان به کنترل علائم بیماری و بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کرد.

در این مقاله سعی کردیم شما را به جواب سوالی که بیماری پارکینسون چیست؟ برسانیم و تمامی روش‌های درمانی که شامل داروها، تغییرات در سبک زندگی، فیزیوتراپی، روش‌های جراحی و در بعضی موارد دیگر را بررسی کردیم. امیدوارم این مطالب برای شما مفید باشد.

بیشتر بخوانید: سرطان خون چیست و چگونه به وجود می‌آید؟