یکی از پیچیده‌ترین ساختارهای ذهنی، بدون شک مغز انسان است که شگفتی‌های زیادی در رابطه با آن در جهان هستی وجود دارد. شگفتی‌هایی که از 80% آن‌ها بی‌خبریم و آگاه نیستیم. مغز به عنوان یک عضو حیاتی، 2 درصد از وزن بدن را شامل می‌شود. همچنین نقش یک حاکم را در بدن به خود اختصاص می‌دهد. تقریبا تمام عملکردهای بدن زیر نظر دستورات مغز می‌باشد و بدون عملکرد صحیح آن، کیفیت حیات به شدت کاهش می‌یابد. آیا شده تاکنون به این موضوع فکر کنید که مغز چند درصد از بدن را تحت کنترل خود گرفته؟! در این بخش به آن می‌پردازیم.
بخش‌های مختلف مغز انسان
مغز برای آنکه بتواند عملکرد صحیحی داشته باشد، از سه بخش کلی تشکیل شده است. این سه بخش مهم و حیاتی، از طریق سیستم عصبی گسترده‌ای که میلیاردها نورون آن را شکل داده‌اند، با بقیه اندام‌ها در ارتباط هستند. آیا می‌دانید در بدن زن و مرد، چند استخوان وجود دارد؟
- مخ (Cerebrum): بزرگ‌ترین بخش مغز است که مسئولیت حافظه، زبان، حرکت‌های ارادی و احساسات به عهده آن می‌باشد.
- مخچه (Cerebellum): یادگیری مهارت‌های حرکتی، تعادل بدن و حرکات کلی توسط مخچه تنظیم می‌گردند.
- ساقه مغز (Brainstem): از جمله وظایف حیاتی بدن مانند تنفس، ضربان قلب، فشار خون و خواب تحت کنترل ساقه می‌باشند.
متاسفانه زمانی که هر از یک بخش‌های مغز با مشکل یا بیماری از جمله تومور مغزی روبرو شوند، عملکرد کلی بدن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.
کنترل مغز بر چه بخش‌هایی است؟
تقریبا می‌توان گفت که مغز انسان به روی تمام سلول‌های بدن و اندام‌ها حاکمیت می‌کند و به روی عملکرد آن‌ها نظارت کلی دارد. بنابراین اگر بخواهیم دقیق به این موضوع بپردازیم، مغز تقریبا 100 درصد بدن را کنترل نموده و همه اندام‌ها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم تحت نظر مغز هستند. نمونه‌های زیر بیانگر این موضوع می‌باشند:
- سیستم گوارش: مغز به کمک اعصاب واگ انقباضات معده و ترشح‌های آنزیم گوارشی را تنظیم می‌کند.
- سیستم عصبی مرکزی و محیطی: مغز از طریق سیگنال‌های که می‌فرستد، نظارت تمام حرکات، احساسات و واکنش‌های سیستم عصبی را انجام می‌دهد.
- سیستم قلبی و تنفسی: ساقه بدون نیاز به فکر کردن، تنفس و ضربان قلب را تحت کنترل خود می‌گیرد.
- سیستم هورمونی: هیپوتالاموس و هیپوفیز، از طریق مغز ترشح یافته و به روی این سیستم تاثیر می‌گذارند.
- احساسات و ادراک: انواع احساسات دیداری، شنیداری، بویایی، چشایی و لامسه توسط مغز تفسیر می‌شوند.
برخی از باورهای غلط وجود دارند که می‌گویند انسان تنها از 10% مغز استفاده می‌کند. تصویربرداری پیشرفته از مغز نشان می‌دهد که تمام فعالیت‌های روزمره بدن، تحت‌نظارت و کنترل مغز هستند و این باور غلط است.
مغز چگونه کل بدن را کنترل می‌کند؟
در واقع، مغز از طریق شبکه‌ای با حدود 86 میلیارد نورون که به کمک پیام‌های الکتریکی و شیمیایی با یکدیگر در ارتباط هستند، بدن را تحت کنترل خود می‌گیرد.
پیام‌های الکتریکی از طریق نخاع و اعصاب به اندام‌ها رسیده و وظیفه خود را برای عملکرد صحیح اندام‌ها انجام می‌دهند. برای مثال، وقتی تصمیم می‌گیری یک پای خود را بالا ببری، سیگنالی از سمت قشر حرکتی به عضلات پا ارسال می‌شود.
قدرت بی‌نظیر مغز در کنترل کل بدن، شگفت‌آور است. مغز در هر ثانیه میلیون‌ها پردازش را انجام می‌دهد. همچنین مغز در هر لحظه، حدود 20% از اکسیژن و انرژی بدن را مصرف می‌کند.
«جالب بدانید مغز 1.4 کیلوگرم وزن دارد و قدرتمندترین ابررایانه پیچیده جهان به شمار می‌رود.»
نتیجه‌گیری
جالب بدانید با توجه به قدرت عظیم مغز انسان دنیای هوشمند هنوز قادر نبوده به حدی پیشرفت کند که بتواند ابررایانه‌ای مانند مغز را بسازد. چرا که ساخت مغز کار خداست و انسان تنها قادر به شبیه‌سازی آن بوده و نمی‌تواند چیزی شبیه به آن را خلق نماید. این واقعا شگفت‌انگیز است.
