آشنایی با بیماری آبله میمون

بعد از گذشت زمان محدودی از همه گیری کرونا و کاهش اپیدمی و علائم آن، خبر از شیوع یک بیماری جدید به گوش می‌رسد. آبله میمونی یا ام پاکس، برای نخستین بار در سال ۲۰۲۲ نمایان شد و مجدد در آگوست ۲۰۲۴ با وقوع آن در مناطقی از آفریقا نگرانی‌هایی را با خود به همراه داشت. در ادامه‌ی مجله خبری توکامگ به آشنایی با بیماری آبله میمون خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

آبله میمونی چیست؟

آبله میمونی بیماری نادری است که به واسطه‌ی عفونت از طریق ویروسی به همین نام پدیدار می‌شود. این ویروس از جنس Orthopoxvirus از خانواده Poxviridae است. ویروس آبله میمونی نخستین بار در سال ۱۹۵۸ همزمان با شیوع بیماری مشابه با آبله در میمون‌هایی که در آزمایشگاه حضور داشتند، شناسایی شد. دلیل نام گذاری این بیماری نحوه‌ی شیوع آن است.

این بیماری عفونی واگیردار می‌تواند در بعضی از جانوران و انسان‌ها ایجاد شود. در نظر داشته باشید که شدت همه‌گیری این بیماری نسبت به سایر آبله‌ها بسیار کمتر است.

ام پاکس چیست؟

بیماری ام پاکس (mpox) سویه دیگری از ویروس آبله میمون می‌باشد. ویروس آبله میمون از لحاظ جغرافیایی به دو گونه تقسیم می‌شود: آفریقای مرکزی (حوضه کنگو) و غرب آفریقا. سویه ام پاکس به یکی از این گونه‌ها ارتباط دارد.

 نخستین موارد ابتلا به آبله میمونی

همان طور که گفته شد آبله میمونی در میان حیوانات اولین بار در سال ۱۹۵۸ و در بین میمون‌های آزمایشگاهی کپنهاگ دانمارک شناسایی شد. آبله میمونی اغلب در مناطقی در کشورهای مرکز و غرب آفریقا و در نزدیکی جنگل‌های استوایی دیده می‌شود.

نخستین مورد انسانی این بیماری در سال ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو کشف شد.

انواع ویروس‌های آبله میمونی

بر اساس گزارش WHO سازمان بهداشت جهانی، میزان شیوع ویروس آبله میمون در سال ۲۰۲۴ به طور قابل توجهی افزایش یافته است. طبق آمارگیری‌های معتبر تا اواسط آگوست ۲۰۲۴ بیش از ۳۷,۵۰۰ ابتلا و ۱,۴۵۱ مرگ به واسطه‌ی این بیماری ثبت شده است. اکثر موارد در ۱۵ کشور عضو اتحادیه آفریقا  گزارش شده است.

در میان این کشورها جمهوری دموکراتیک کنگو  با اختصاص حدود ۹۶.۳ درصد از تمامی موارد و ۹۷ درصد از مرگ‌ها در سال ۲۰۲۴، بیشترین همه گیری را داشته است.

آبله میمونی دارای دو نوع ویروس است:

Clade I: این نوع ویروس علاوه بر شیوع در جمهوری دموکراتیک کنگو در دیگر کشورهای آفریقایی نیز دیده شده است. نرخ مرگ و میر آن حدود ۳ تا ۴ درصد می‌باشد. ویروس clade l در موارد خطرناک به 10 درصد هم می‌رسد. همچنین نسبت به ویروس clade ll کشنده تر است.

Clade II: این نوع ویروس معمولا خارج از محدوده آفریقا شیوع پیدا می‌کند. ویروس clade ll کمترین نرخ مرگ و میر را به خود اختصاص می‌دهد.

Clade Ib یا Clade ۱b: این نوع در سال ۲۰۲۴ و در شهر معدنی کامیتوگا در جنوب کیوو جمهوری دموکراتیک کنگو شناسایی شد. طبق تحقیقات این سویه قابلیت انتقال بیشتری نسبت به سایرین دارد.

علائم و عوارض آبله میمونی

علائم ابتلا به آبله میمونی تا حدودی با سایر آبله‌ها مشابه است. اما در اکثر موارد علائم این بیماری خفیف تر هستند. از شایع ترین نشانه‌های آبله میمون، دانه‌های پوستی همان راش است که به همراه تاول در صورت، دست‌ها، پاها، دهان و اندام تناسلی ایجاد می‌شوند.

بعد از ابتلا به آبله میمونی علائم آن معمولاً بین ۵ تا ۲۱ ظاهر می‌شوند. این عوارض ممکن است بین دو تا چهار هفته ادامه دار شوند.

علائم اولیه، پیش رونده:

• تب، از اولین و مهم‌ترین نشانه‌های آبله میمونی، افزایش دمای بدن است.
• سردرد شدید
• دردهای عضلانی و کمر درد
• خستگی و بی حالی
• تورم غدد لنفاوی، از بارزترین علائم آبله میمونی است که آن را با سایر آبله‌ها متمایز می‎‌کند. این عوارض معمولا در نواحی گردن، زیر بغل، و کشاله ران پدیدار می‌شوند.
• در بعضی افراد علائم تنفسی چون سرفه و گلودرد نیز وجود دارد.
• از دیگر علائم می‌توان به تهوع، استفراغ و اسهال نیز اشاره کرد.

علائم پوستی:

پس از شروع تب، بثورات پوستی بین 1 تا ۳ روز بعد از آن ظاهر می‌شوند. این بثورات با نشانه‌هایی همراه هستند:

• بثورات در ابتدا به صورت لکه‌های قرمز هستند اما در ادامه به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند. این تاول‌ها در نهایت خشک و تبدیل به زخم می‌شوند.
• ناحیه شروع بثورات معمولا صورت است و سپس به سایر نواحی بدن چون کف دست‌ها و پاها، سینه، و حتی ناحیه تناسلی ادامه پیدا می‌کنند.
• پس از بهبودی ممکن است جای زخم‌ها باقی بماند.

عوارض ناشی از آبله میمونی

در موارد شدید ابتلا به آبله میمونی، عوارضی چون عفونت‌های ثانویه، ذات الریه، سپتیسمی، آنسفالیت و در نهایت از دست دادن بینایی ناشی از عفونت قرنیه ایجاد می‌شوند. در نظر داشته باشید که افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا مبتلا به HIV، معمولا به نوع شدید این بیماری گرفتار می‌شوند. همچنین بروزعفونت در دوران بارداری می‌تواند منجر به مرده ‌زایی یا سایر عوارض خطرناک برای جنین باشد.

راه‌های انتقال آبله میمونی یا ام پاکس

این بیماری از راه‌های متفاوتی می‌تواند منتقل شود. در ادامه‌ی آشنایی با بیماری آبله میمون به آن‌ها می‌پردازیم.

1. انتقال از حیوان به انسان

• تماس مستقیم با خون، مایعات بدن و ضایعات پوستی حیوانات آلوده چون جوندگان و میمون‌ها از راه‌های انتقال ویروس به انسان می‌باشد.
• خراش یا گاز گرفتگی توسط حیوانات آلوده نیز، سبب انتقال می‌شود.
• مصرف گوشت حیوانات وحشی که به درستی طبخ نشده باشد هم عفونت به همراه دارد.

2. انقال انسان به انسان

• تماس مستقیم با ضایعات پوستی، مایعات بدن و قطرات تنفسی انسان بیمار منجر به انتقال می‌شود.
• لمس و یا تماس با اشیاء یا سطوح آلوده به ویروس مانند لباس‌ها، ملحفه‌ها، یا سایر وسایل شخصی فرد مبتلا به آبله میمونی در انتقال نقش به سزایی دارد.

3. انتقال از طریق تماس جنسی

طبق برخی تحقیقات آبله میمونی از طریق تماس جنسی نیز می‌تواند منتقل شود. اما به طور کامل مورد تایید نیست.

4. انتقال مادر به جنین

ویروس آبله میمون از طریق جفت به جنین منتقل می‌شود که عفونت مادرزادی را به همراه دارد.

تشخیص آبله میمونی

از آنجایی که اکثر علائم آبله میمونی با سایر بیماری‌های ویروسی چون آبله مرغان و تبخال مشابه است بنابراین باید از روش‌های دقیق جهت تشخیص استفاده کرد.

• ارزیابی بالینی

در اولین مرحله متخصص علائم بالینی فرد، از جمله بثورات پوستی، تب، سردرد، تورم غدد لنفاوی و… را بررسی خواهد کرد. در ادامه اطلاعات مربوط به تماس‌های اخیر بیمار با افراد یا حیوانات آلوده، سفر به مناطق با شیوع بالا و حضور در فعالیت‌های پرریسک مانند تماس نزدیک با افراد مبتلا را بررسی می‌کند.

• تست آزمایشگاهی

تست PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز): این تست با استفاده از نمونه‌هایی از ضایعات پوستی تاول‌ها یا زخم‌ها، بزاق، خون یا مایعات دیگر بدن انجام می‌شود. تست PCR به عنوان استاندارد طلایی جهت تشخیص ویروس آبله میمونی محسوب می‌شود چرا که به طور دقیق DNA ویروس را تشخیص می‌دهد.

کشت ویروسی: در بعضی از موارد ویروس ممکن است کشت داده شده در آزمایشگاه باشد. این روش زمان‌ گیر است و به تجهیزات زیادی احتیاج دارد.

آزمایشات سرولوژی: این آزمایش‌ها جهت شناسایی آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن که در پاسخ به سایرعفونت‌های ویروسی تولید شده‌اند، انجام می‌شود.

درمان آبله میمونی

از آنجایی که آبله میمونی علائم خفیفی دارد با رعایت برخی موارد و گذر دوره‌ی بیماری بهبود پیدا خواهید کرد.

مسکن‌ها و داروهای تب‌ بر: جهت کاهش تب و بدن درد از داروهاس مسکن و تب بر با مشورت پزشک استفاده کنید.

مراقبت از زخم‌ها: با استفاده از ضدعفونی‌کننده‌های ملایم و پوشاندن زخم‌ها از بروز عفونت‌های ثانویه جلوگیری کنید.

هیدراتاسیون: مصرف مایعات کافی به هنگام اسهال و استفراغ در تامین آب مورد نیاز بیار بسیار موثر است.

تفاوت آبله میمونی با آبله مرغون

تاول‌های آبله مرغان کمی بزرگ ‌تر از آبله‌ی میمونی هستند. هم‌چنین تورم در غدد لنفاوی از ویژگی‌های بارز آبله‌ی میمونی است.

هر دوی آنها سبب ایجاد بثورات پوستی می شوند. در نظر داشته باشید که Mpox یک ویروس ارتوپاکس است در حالی که آبله مرغان یک ویروس تبخال است. آبله مرغان بسیار مسری‌تر از mpox می‌باشد.

از لحاظ دوره‌ی بیماری، آبله مرغان به مدت  دو هفته بهبود می‌یابد، اما آبله میمونی به دو تا چهار هفته برای بهبود احتیاج دارد.

پیشگیری از آبله میمونی با واکسیناسیون

برخی از واکسن‌ها مانند واکسن Jynneos در پیشگیری از ابتلا به آبله میمونی به خصوص در کادر درمان موثر هستند.

سخن پایانی

به دست آوردن اطلاعات در ارتباط با بیماری‌هایی که هر از گاهی شیوع پیدا خواهند کرد در حفظ سلامت شما موثر است. ما نیز در این مقاله سعی کردیم به آشنایی با بیماری آبله میمون بپردازیم. با آرزوی سلامتی برای شما.