اختلال گفتار، نقصی است که کودک به موجب آن قادر به تلفظ واژگان نیست. همچنین کودک قادر به درک گفتار دیگران نبوده و گنجینه لغاتش بسیار محدود می‌باشد. این دسته از کودکان نمی‌توانند به خوبی صحبت کنند و حتی متوجه جنبه طنزآمیز یک لطیفه هم نخواهند شد. در این بخش از توکامگ، برای آشنایی با اختلالات گفتاری که والدین باید بدانند با ما همراه باشید.
اختلالات گفتاری چیست؟
از بیماری‌هایی که برای والدین نگرانی و استرس‌های زیادی به همراه می‌آورد، اختلالات گفتاری کودکان است. این مسئله با مشکل در تلفظ کلمات، عدم‌توانایی در بیان حرف خود، ناهماهنگی بین صداها و حروف بهره‌مند می‌باشد.
اختلالات گفتاری به روی تولید صدا و کلمات توسط فرد تاثیر گذاشته و باعث عدم‌توانایی وی در تشخیص و استفاده درست از ساختارهای گرامری می‌شوند. در این مشکل فرد به تکرار غیرمعمول صداها می‌پردازد و قادر به درک بیان دیگران نیست.
این در حالی است که سایر همسن و سالان کودک به راحتی قادر به صحبت کردن هستند. اختلال گفتار معمولا به دلیل مشکلات ژنتیکی در فرد رخ داده و به عوامل مهمی از جمله تربیت، شرایط زندگی و تعاملات اجتماعی وابسته است.
کودک دارای اختلال گفتاری جملات را به صورت دوکلمه‌ای به زبان آورده و قادر به پاسخ‌دهی به سوالات ساده نیست. اختلالات گفتاری که والدین باید بدانند را در این بخش به شما توضیح می‌دهیم. چرا که این اتفاق درک مکالمات دیگران، بیان افکار و احساسات را از طریق گفتار برای کودک سخت می‌سازد.
اگر فرزند شما نیز از اختلالات گفتاری رنج می‌برد، باید هر چه سریع‌تر برای درمان به یک گفتار درمان متخصص مراجعه کنید. این متخصص به راحتی به تشخیص اختلال پرداخته و به کمک ابزارهای مربوطه به میزان توانایی‌های کودک در گفتار را ارزیابی خواهد کرد. اگر به دنبال روش‌های تربیت کودک مهربان هستید، این مقاله برای شماست.
تاثیر اختلالات گفتاری در رشد کودکان
اختلالات گفتاری بیش از آن چیزی که تصور کنید رشد کودکان را در زمینه‌های متنوع تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این دسته از کودکان با مشکلات ارتباطی روبرو شده و قادر به برقراری ارتباط با دیگران نیستند. این مشکل در آن‌ها احساس ناامنی و عدم‌اعتمادبه‌نفس ایجاد می‌کند.
به همین دلیل است که والدین از تاثیر زیادی در درمان کودکان بهره‌مند هستند. پدر و مادرها با صبر و تمرکز به روی درمان و تمرین کودکانشان می‌توانند به روند بهبودی سرعت ببخشند. این اختلال تحصیل و یادگیری کودک را مشکل کرده و باعث اختلالات یادگیری در کودکان خواهد شد. بنابراین باید بدانید علت و درمان اختلالات یادگیری در کودکان چیست.
اختلالات گفتاری به روی روانشناختی کودک تاثیر گذاشته و باعث بروز احساساتی چون ناراحتی، ناامیدی، استرس و اضطراب در آن‌ها می‌شود. بنابراین والدین باید با فراهم‌سازی یک محیط امن، حمایت‌کننده و دلسوز از کودکان خود به خوبی مراقبت و محافظت کنند.
انواع اختلالات گفتاری کدام است؟
مشکل در اختلالات گفتاری از همان سنین کودکی باید جدی گرفته شود. شناسایی نوع این مسئله در کودکان کار ساده‌ای نیست و تنها یک متخصص گفتار درمان قادر به تشخیص این مسئله می‌باشد. به صورت کلی، اختلال زبان در سه بخش مهم دریافتی، بیانی و مختلط وجود دارند. اما از جمله انواع اختلالات گفتاری که والدین باید بدانند به صورت زیر هستند:
- لکنت زبان
- تاخیر گفتاری
- آفازی
- آپراکسی گفتاری
- دیس آرتری
- نوک زبانی یا لیسپینگ
دلایل بروز اختلالات گفتاری چیست؟
متخصصین به صورت کلی، قادر به تشخیص دلایل بروز اختلالات گفتاری که والدین باید بدانند نیستند. اما طی یک پژوهش وسیع بر محوریت نقص‌های گفتار و زبان نتایجی به دست آمده است. از جمله دلایل متنوع که باعث اختلالات گفتاری می‌شوند، به صورت زیر هستند:
ژنتیک و وراثت
براثر تحقیقات 20 تا 40 درصد از کودکانی که دارای سابقه خانوادگی نقص زبان و گفتار دارند، به این بیماری دچار شده‌اند. زیرا که بدون در نظر گرفتن ژنتیک، تنها 4 درصد از کودکان در معرض این اختلال بوده‌اند.
تغذیه مادر در دوران بارداری
آمار نشان داده است که مادرانی که در حین بارداری از مکمل‌های مخصوص از جمله اسیدفولیک استفاده کرده‌اند، فرزندانشان کمتر دچار مشکلات زبانی شده‌اند.
دیگر عارضه‌ها
ناتوانی‌های ذهنی، سندرم داون، زایمان زودرس و اوتیسم از دیگر دلایل بروز اختلالات گفتاری هستند. بیماری‌هایی مانند عفونت پی‌درپی در ناحیه گوش، مشکل در ساختار دهانی و اندام‌های گفتاری مانند شکاف لب یا کام، کم‌شنوایی و اختلال در سیستم عصبی مانند فلج‌مغزی از دیگر دلایل آن می‌باشند.
یکی از عارضه‌های فلج مغزی، علاوه بر اختلالات یادگیری، تشنج می‌باشد. آیا می‌دانید انواع تشنج در کودکان کدام است؟ با مطالعه این مقاله، بهتر راجع به عوارض جسمی و روانی تشنج در کودکان نیز اطلاعات لازم را به دست آورید.
علائم اختلالات گفتاری چیست؟
مشکل در برقراری ارتباط با دیگران از واضح‌ترین نشانه‌های اختلالات گفتاری که والدین باید بدانند. کودکانی که به اختلال گفتار دچار هستند، از گنجینه واژگان محدودی در مقایسه با همسن و سالان بهره‌مند می‌باشند. آن‌ها قادر به یادگیری واژگان جدید نبوده و زمان افعال را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. این دسته از فرزندان در زمان صحبت از دستور زبان محدودی پیروی کرده و جملاتشان کاملا بی‌معنی است.
این کودکان به دلیل عدم‌توانایی در صحبت و برقراری ارتباط با دیگران دائما کلافه هستند و عبارات خاصی را مدام تکرار می‌کنند. از مهمترین علائمی که این دسته از کودکان به آن‌ها دچار هستند، به صورت زیر می‌باشند:
- کشیدن کلمات در زمان صحبت
- سخن گفتن با صدای خیلی آرام
- لکنت زبان
- عدم‌درک دستورهای ساده زبان
- عدم‌توانایی در ادای شکل درست کلمات
- کم‌حرف بودن
- مشکل در ایجاد انواع صدا
روش‌های تشخیص اختلال گفتاری در کودکان
تشخیص اختلالات گفتاری در کودکان به راحتی ممکن نیست و به یک کارشناس گفتار و زبان نیازمند است. از جمله روش‌هایی که متخصصین از آن‌ها در گفتار درمانی استفاده می‌کنند، به صورت زیر هستند:
مشاوره با والدین
در مرحله ابتدایی، درمانگر با والدین کودک راجع به تولد، نحوه رشد، سابقه بیماری و خانوادگی و سایر جزئیات صحبت می‌کند.
ارزیابی جسمی
در این مرحله درمانگر کودک را از نظر فیزیکی معاینه می‌کند. چرا که قصد دارد به ارزیابی مشکلات جسمی وی از جمله شنوایی، ساختار دهان و لب و دستگاه تنفسی بپردازد.
ارزیابی گفتار و زبان
پزشک متخصص درمانگر، در این بخش به کمک ابزارهای تست متنوع گفتار و زبان کودک را آزمایش می‌کند. تلفظ صداها و کلمات، ساختار جملات، فهم زبانی و مهارت‌های ارتباطی در این مرحله تست می‌شوند.
ارزیابی شنوایی
اگر والدین به میزان شنوایی کودک مشکوک باشند، درمانگر با ابزارهای لازم به ارزیابی شنوایی می‌پردازد. آزمون‌های آستیل-ونگ و همپل در این مرحله استفاده می‌شوند.
تست‌های تکمیلی
تست تصویری و فهم زبانی، مقیاس‌های ارزیابی گفتاری و زبانی و … برای تشخیص نوع اختلال در این مرحله به کار گرفته می‌شوند.
درمان انواع اختلالات گفتاری در کودکان
برخی از انواع اختلالات گفتاری در کودکان قابل درمان هستند. اما متاسفانه برخی از آن‌ها که باعث ایجاد آسیب به مغز شده‌اند، درمانی ندارند. بنابراین در چنین مواقعی باید بتوان به کنترل میزان سطح اختلال در کودکان پرداخت.
گفتار درمانگر یک برنامه درمانی عالی برای کودکان اجرا می‌کند که به آن‌ها در بهبود این وضعیت کمک زیادی خواهد کرد. در درمان اختلالات گفتاری والدین و درمانگر از تاثیر زیادی بهره‌مند هستند که در ادامه با هر یک از آن‌ها آشنا می‌شوید:
وظایف درمانگر
یک درمانگر از اهمیت زیادی در بهبود اختلالات گفتاری کودکان بهره‌مند است. از جمله مهمترین نقش گفتار درمانگر در این اختلالات به صورت زیر می‌باشد:
- گفتار درمانگر با انواع تمرینات تنفسی، آواشناسی، مهارت زبانی و تکنیک‌های مدیریت استرس به بهبود لکنت و جریان صحیح گفتار کمک می‌کند.
- کودکانی که به آفازی و دیسارتری دچار هستند، با تمرینات تقویت عضلات گفتاری، تنفسی و تنظیم ضربان قلب بهبود می‌یابند.
- یک درمانگر با تمرینات ارتباطی، تقویت زبان، تفسیر تصویری و بازی به بهبود ناتوانی در فهم و تولید زبان می‌پردازد.
- کفتار درمانی با تمرینات آواشناسی، تولید صوت و تقویت عضلات گفتاری به بهبود اختلالات صوتی کمک می‌کند.
وظایف والدین
شاید تصور کنید که والدین نقشی در درمان اختلالات گفتاری ندارند. در صورتی که اینطور نیست و خانواده نیز از وظایف مهمی در این زمینه بهره‌مند هستند.
- برای کودکان آواز بخوانید، موسیقی پخش کنید و تا جایی که می‌توانید با آن‌ها ارتباط بگیرید.
- درباره کارهای روزانه و هر آنچه که می‌بینید با کودکان مشورت کنید.
- بین حرف کودکان، هر چند نامفهوم نپرید.
- درباره عکس‌های کتاب و فیلم‌های کودک صحبت کرده و از او بخواهید تا آن چیزی که فهمیده را برایتان توضیح دهد.
- برای داستان‌سرایی از عروسک‌هایش کمک بگیرید.
- با نحوه بازی با کودکان آشنا شوید.
- ترانه‌های کودکانه را با او تمرین کنید.
- کودک را به دلیل ناتوانی در صحبت و درک جملات تنبیه و سرزنش نکنید.
- برای فرزندان خود بازی‌های فکری تهیه و آن‌ها را تشویق نمایید.
- فرزند دارای اختلال گفتاری را با همسن و سالانش مقایسه نکنید.
نکات مهم برای آگاهی از والدین
با توجه به انواع اختلالات گفتاری که والدین باید بدانند رعایت یکسری نکات برای آن‌ها لازم و ضروری است. این نکات به صورت زیر هستند:
- پدر و مادر به هیچ عنوان نباید مشکل کودک را سرکوفت زده و او را تنبیه کنند.
- والدین زمانی که متوجه علائم اختلالات گفتاری می‌شوند، باید سریعا برای گفتار درمانی به یک متخصص مراجعه کنند. چرا که اقدامات زودهنگام به روند بهبود کودک سرعت می‌بخشد.
- با توجه به تاثیرات اختلالات گفتاری در روابط اجتماعی کودک، والدین باید حمایت و توجه خود را نسبت به آن‌ها دریغ نکنند.
- خانواده باید با گفتار درمان همکاری کرده و به توصیه و راهنمایی‌های آن‌ها توجه نمایند.
- تمرین و تشویق کودکان از اهمیت زیادی توسط والدین بهره‌مند هستند.
- پدر و مادر باید به کودک خود اعتماد کرده و او را به صحبت در محیط‌های اجتماعی تشویق کنند.
- با اعتمادبه‌نفس دادن به کودکان و تمرین منظم، آن‌ها می‌توانند روند بهبودی را به صورت قابل‌توجه پشت سر بگذارند.
کلام‌آخر
متاسفانه برخی از کودکان به دلایل متنوعی به اختلالات گفتاری دچار می‌شوند. حمایت و اهمیت والدین در درمان این بیماری از اهمیت زیادی در علم روانشناسی بهره‌مند است. مراجعه به یک گفتار درمانگر در بهبود سریع‌تر این اختلال بسیار اهمیت ویژه‌ای دارد.
