در این بخش قصد داریم به بیوگرافی حسن شماعی‌زاده آهنگساز، خواننده و نوازنده پاپ ایرانی بپردازیم. او آهنگ بسیاری از خوانندگان همچون گوگوش، شهره صولتی، داریوش، معین، حمیرا و … را ساخته و توانست به شهرت برسد. شماعی‌زاده یکی از هنرمندان محبوب کشورمان بوده که در این بخش از توکامگ با زندگی‌نامه او آشنا خواهیم شد.
زندگی شخصی
حسن شماعی‌زاده متولد 1 آذر 1321 و زاده اصفهان می‌باشد. او فعالیت هنری خود را از سال 1341 در یکی از تئاترهای اصفهان به عنوان نوازنده آغاز کرد. پس از به پایان رساندن دوران دبیرستان، برای آنکه بتواند در موسیقی پیشرفت کند، به تهران رهسپار شد.
آقای شماعی‌زاده دانش‌آموخته دبیرستان ادب اصفهان بوده و بعد از مدتی کار در تئاتر، در سال 1345 به رادیو راه یافت. او انواع ارکسترهای جاز و پاپ را برای جوانان می‌نواخت و با چندین ارکستر اسپانیایی همکاری می‌کرد. در ادامه بهتر بدانید که شماعی‌زاده در رادیو و مراکز هنری تهران نیز نوازندگی کرده و پس از مدتی وارد گروه بلک کتس شد و ساکسیفون می‌زد.
او در لس‌آنجلس کالیفرنیا زندگی می‌کند و هر سال در ماه‌های مارس و اوت به دبی می‌رود. چرا که در کلابی به اسم پاتوق برنامه دارد. در بیوگرافی حسن شماعی‌زاده بهتر بدانید که او با فاطمه (نوشین) در سال 1347 ازدواج کرد که ثمره آن‌ها، پسری به نام افشین و دختری به نام عقیق (نیکی) می‌باشند.
افشین دندان‌پزشک و عقیق در کار خرید و فروش املاک است. ترانه‌های (پسرم)، (یه دختر دارم شاه نداره) و آهنگ‌های (مدیون و همسرم) از آثاری بود که او برای خانواده‌اش سرود.
آغاز آهنگسازی
حسن شماعی‌زاده آهنگسازی را از سال 1351 آغاز و ترانه (گریه) با صدای امیر رسایی، (حالا خیلی دیره) با صدای عارف و (نمی‌آد) با صدای گوگوش را منتشر کرد. اما او دلیل اصلی روی آوردنش به آهنگسازی را ناتوانی در ادامه نوازندگی به دلیل بیماری دیسک گردن در اثر فشارهای طولانی‌مدت سازهای سنگین برنجی در طول روز اعلام کرد.
آقای شماعی‌زاده توانست در آهنگسازی جایگاه ویژه‌ای به دست آورد و با خوانندگان سرشناسی همکاری کند. از مشهورترین آن‌ها می‌توان به ترانه‌های گوگوش و آهنگ (شکار) با صدای ابی اشاره کرد که در سال 1354 در استانبول مقاوم نخست را در بین 209 شرکت‌کننده به دست آورد.
آغاز خوانندگی
در این بخش از بیوگرافی حسن شماعی‌زاده، بهتر بدانید که دقیقا یکسال بعد از شروع آهنگسازی، یعنی در سال 1352 شماعی‌زاده خوانندگی را آغاز کرد. البته به گفته خودش، شروع این اتفاق از زمانی بود که در برنامه شوی زنده چشمک، در آخرین جمعه مرداد 1352 شرکت نمود. سپس به درخواست مردم ترانه (مرداب) با شعر اردلان سرفراز و تنظیم واروژان را خواند.
در آن برنامه گوگوش، اردلان سرفراز و اروژان نیز حضور داشتند و آهنگ (مرداب) که توسط شماعی‌زاده خوانده شد، به یکی از پرطرفردارترین‌ها در زمان خودش تبدیل گردید. این اتفاق، باعث فروش حدود 198 هزار صفحه از ترانه مرداب و ایجاد یک رکورد قابل توجه بود.
از اینجا بود که شماعی‌زاده در خوانندگی به شهرت رسید و ترانه‌های پرمخاطب دیگری را نیز ساخت و به اجرا درآورد. (اقاقی) ترانه‌ای از شهیار قنبری می‌باشد که در سال 1354 معروف شد. این خواننده نیز در همان سال، در یک نظرسنجی از سمت مجله زن روز، توانست به عنوان یکی از بهترین خوانندگان مرد شناخته شود. همچنین حدود 50 هزار رای را به عنوان بهترین آهنگساز سال از آن خود کرد.
مثلث همکاری حسن شماعی‌زاده، اردلان سرفراز و گوگوش
یکی از گروه‌های موسیقی که در آن زمان بسیار به شهرت رسید، می‌توان به گروه این سه نفر اشاره کرد. آن‌ها 17 ترانه را منتشر کردند که اردلان آن‌ها را می‌سرود، حسن موسیقی ترانه‌ها را خلق و گوگوش آن‌ها را می‌خواند.
کولی، جاده، کیه کیه، دوراهی، کوه، بمون تا بمونم، غریب آشنا، مرداب، کویر، دو پنجره، من و گنجشک‌های خونه از کارهای شناخته شده این سه نفر می‌باشند. البته شماعی‌زاده و سرفراز بدون گوگوش نیز کارهایی با صدای خوانندگان دیگر انتشار دادند. که از بهترین آن‌ها می‌توان به چشم من و دستای تو از داریوش و پنجره با صدای معین اشاره کرد.
با وجود آنکه این گروه بسیار محبوب بودند، اما وقوع انقلاب 1357 به همکاری آن‌ها خاتمه داد. زیرا که گوگوش تا سال 1379 در ایران بود و شماعی‌زاده و سرفراز نیز مهاجرت کردند. شماعی‌زاده مدعی است که ترانه‌های این گروه به مدت 5 سال منتشر شدند.
اما در واقعیت، همکاری آن‌ها در یک مدت زمان کوتاه یک سال و هشت ماه می‌باشد. همکاری آن‌ها پس از انقلاب نیز ادامه نیافت و شماعی‌زاده در مصاحبه با بهنود مکری در برنامه شباهنگ، از این که دیگر با سرفراز ارتباطی ندارد، اظهار تاسف کرد.
خروج شماعی‌زاده از ایران
در پی انقلاب 1357 در ایران، چریک‌های فدایی خلق به روی دیوار خانه شماعی‌زاده شعار (شماعی‌زاده سرمایه‌دار باید اعدام شود) را نوشتند. به همین دلیل، عده‌ای به خانه او حمله کردند که به کمک اطلاع‌رسانی یکی از همسایگان، این هنرمند در خانه سرگرد ولیعهد پنهان شد.
فردای آن روز، افسر دیگری با یک هواپیمای SOS شماعی‌زاده را از ایران خارج کرد. اما این به معنای ترک ایران نبود. چرا که او ابتدا به کپنهاگ و بعد آمریکا رفت. در نهایت، چهار ماه بعد به ایران بازگشت و 5 ماه در وطن ماند.
شماعی‌زاده بعد از 5 ماه ایران را برای همیشه ترک و ساکن لس‌آنجلس شد. او در دهه‌های 60 و 70 نیز به عنوان یکی از بهترین هنرمندان موسیقی پاپ ایران فعالیت کرد. همچنین 17 آلبوم به عنوان خواننده برای خوانندگان ایرانی خارج‌نشین به آهنگسازی پرداخت.
جالب بدانید که شماعی‌زاده در شهرت و دیده شدن چهره‌های نسل دوم خوانندگان از جمله منصور، امید، سوزان روشن و شیلا بسیار تاثیرگذار بود.
همکاری با خوانندگان محبوب
حسن شماعی‌زاده بعد از گوگوش با خوانندگان دیگری نیز همکاری کرد، که در بیوگرافی حسن شماعی‌زاده می‌توانید با آن‌ها آشنا شوید:
همکاری با شهره صولتی
بیشترین همکاری شماعی‌زاده با شهره صولتی بود که شامل 14 آهنگ می‌شد. از جمله مهمترین آن‌ها طلوع، کاغذ سفید، عروسی، کلید، احساس زن، دخترا و پسرا، بمیرم آی بمیرم، شنیدم، راه، قربونت بگردم و .. هستند. البته ترانه (قربونت برم) دو صدایی اجرا شده و شهره در آهنگ طلوع به شهرت زیادی در دهه 60 دست پیدا کرد.
همکاری با بابک صحرایی
اوج همکاری حسن شماعی‌زاده و بابک صحرایی در دهه 1380 به ترانه (هیاهو) بازمی‌گردد. این قطعه در سال 1390 با صدای شماعی‌زاده منتشر شد. البته آن‌ها آثار مشترک زیادی داشتند که می‌توان به (صخره، ممنونم، مهتاب ناز من، از کجا میای، تو چشای من نگاه کن، آوازه‌خوان نه آواز) اشاره کرد.
شماعی‌زاده در برنامه Greatest Hits در شبکه من‌وتو گفت:(( بسیاری از ترانه‌هایم به دلیل عدم توانایی ترانه‌سرا به اجرا نرسیدند. اما با حضور بابک این مشکل از بین رفت.))
عدم‌آهنگسازی برای خوانندگان
سرانجام در سال 2006 شماعی‌زاده بعد از همکاری‌های درخشان زیادی که داشته، اعلام کرد:(( دیگر برای هیچ خواننده‌ای آهنگ نمی‌سازم. چرا که می‌خواهم آهنگ‌هایم را خودم بخوانم و احساس می‌کنم از من سواستفاده شده و حقوقم پایمال شده است.))
البته همکاری مجدد شماعی‌زاده با گوگوش بعد از این اتفاق نیز صورت گرفت. چرا که او در یک مصاحبه در برنامه بهنود مکری در سال 2012 گفته بود که:(( ولی گوگوش فرق می‌کند.)) بعد از آن نیز اعلام کرد که در حال همکاری با خواننده جوانی به نام پریسا بوده و به زودی ترانه‌هایش با آهنگسازی شماعی‌زاده منتشر می‌شوند.
همکاری مجدد با گوگوش
جالب است بدانید که بعد از 34 سال دوباره شماعی‌زاده و گوگوش با ترانه هیاهو در کنار هم قرار گرفتند. به گفته گوگوش بعد از شنیدن این ترانه آنقدر تحت تاثیر قرار گرفته که از شماعی‌زاده اجازه می‌خواهد تا این قطعه را اجرا کند.
بعد از آن نیز گوگوش چند قطعه برای آهنگسازی در اختیار شماعی‌زاده قرار داد. البته به گفته شماعی‌زاده او این ترانه‌ها را در شان گوگوش نمی‌دانست. همچنین اضافه نموده که او بعد از انتشار هیاهو در کنسرت‌هایش حرف‌های تمسخرآمیزی به زبان آورده است.
همین امر باعث دلخوری شماعی‌زاده شد و در مصاحبه با برنامه شباهنگ اعلام کرد که دیگر همکاری با گوگوش نخواهد داشت. همچنین اضافه کرد:(( من گوگوش را عاشقانه دوست دارم. عشق من به او، علاقه یک مرد به زن نیست. عشق حسن شماعی‌زاده آهنگساز، به گوگوش خواننده است.))
تور کنسرت مثلث خاطره‌ها
در این بخش از بیوگرافی حسن شماعی‌زاده، در خرداد 1396 گوگوش با انتشار یک عکس جدید، همکاری مجدد خودش را با شماعی‌زاده و سرفراز اعلام کرد. آن‌ها نخستین کنسرت سه نفره خود را با نام (مثلث خاطره‌ها) در اواخر مهر همان سال در تورنتو برگزار کردند.
به این ترتیب، بعد از 40 سال، آهنگ مشترکی از این سه نفر منتشر شد که با یکدیگر همخوانی می‌کردند. بعد از این تور، منوچهر چشم‌آذر و مارتیک نیز به این گروه اضافه شدند.
دیدگاه‌های سیاسی
شماعی‌زاده تا قبل از انقلاب 1357 فعالیت سیاسی نداشت. اما بعد از آن، با انتشار آهنگ (شهر خالی) مخالفت شدید خود را با جمهوری اسلامی نشان داد. به گفته او:(( ایران به جای انقلاب، به رفرم نیاز دارد.))
در ادامه، او آهنگ (شهبانو) با صدای ستار را ساخت که در رسای فرح پهلوی بود و شان سلطنت او را مطرح می‌کرد. هرچند او در برنامه پارازیت صدای آمریکا این مسئله را تکذیب کرد و خود را یک آزادی‌خواه دانست که با ایدئولوژی‌ها مخالف است.
او بعد از رویدادهای پس از انتخابات 1388 آهنگ (مردم) را به همراه ستار و شیفته برای حمایت از معترضان حکومت ساخت. سپس در مصاحبه دیگری با صدای آمریکا درخواست کرد که زندانیان سیاسی آزاد، حقوق بشر رعایت و به صدای مخالفان گوش دهند.
شماعی‌زاده در سال 1402 نیز تک‌آهنگی با نام زن، زندگی و آزادی به منظور حمایت از جنبش زنان منتشر کرد. همچنین در سال 1403 گفت:(( من تا امروز فعال سیاسی بودم و از این پس به عنوان یک مبارز سیاسی فعالیت می‌کنم.))
مصادره دارایی شماعی‌زاده
بعد از دوران انقلاب و در سال 1372، حسینعلی نیری قاضی شرع دادگاه انقلاب اسلامی تهران با صدور یک حکم دستور مصادره خانه شماعی‌زاده در جماران تهران را صادر کرد. همسر شماعی‌زاده سه بار در دهه 1990 و بعد از آن هر بار به مدت 6 ماه به ایران رفت.
دادگاه حکم مصادره این خانه را به دلیل مجهول‌الملک بودن درآمد شماعی‌زاده از حرفه حلال و شغل کثیف او که خوانندگی می‌باشد، صادر نمود. البته از دلایل اصلی او سرودن آهنگ (نفرین بر جنگ) بود که نیری در جواب به آن گفت که (جنگ برای ما برکت است.)
این خانه توسط ستاد اجرایی فرمان امام به مصادره رفت و در اختیار شخص ثالث قرار گرفت. به این صورت که بدون اجازه شماعی‌زاده در آن زندگی می‌کنند. البته بارها شماعی‌زاده در مصاحبه‌های خود تاکید کرد که این ملک ربطی به او نداشته و ارث پدری همسرش می‌باشد که به نام فرزندانش است.
شماعی‌زاده در سال 1397 نیز در صفحه اینستاگرام خود، حسینعلی نیری و معاون دیوان عالی کشور را به عنوان اصلیترین عوامل اعدام زندانیان سیاسی در تابستان 1367 متهم کرد. سپس افزود که آن‌ها خانه‌اش را به نفع خودشان مصادره و آن را به تصاحب درآوردند.
کلام‌آخر
در این بخش سعی کردیم به صورت کامل به بیوگرافی حسن شماعی‌زاده بپردازیم. امیدواریم از خواندن آن لذت برده باشید.
بیشتر بخوانید:
