معصومه دَده‌بالا ملقب به هایده در 21 فروردین ۱۳۲۱ در خیابان عین الدوله تهران به دنیا آمده است. او به عنوان خواننده موسیقی پاپ و سنتی ایرانی که بیش از ۲۰۰ ترانه از او باقی مانده شناخته می‌شود. هایده با صدای دلنشینی که داشت در میان مردم به معروفیت رسید و از او به عنوان یکی از برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین خوانندگان ایران یاد می‌کنند. در ادامه مقاله به طور کامل به بیوگرافی هایده می‌پردازیم. با توکامگ همراه باشید.
خانواده هایده
همانطور که بیش تر گفتیم نام اصلی هایده، معصومه دده بالا بوده و نام پدرش محمد دده‌بالا که متولد روستای دده‌بالا در شهر تبریز بود. مادرش زینب بلغاری از تورک‌های مهاجر از کشور بلغارستان بود و درمراسمات مذهبی و سفره‌ها مولودی خاونی می‌کرد.
همچنین هایده یک خواهر کوچک‌تر به نام مهستی دارد که این دو خواهر به همراه مادرشان در مراسم‌های مولودی شرکت کرده و اغلب مولودی خوانی می‌کردند. هایده صدای خود را از مادرش به ارث برده و با الگو از دلکش به عرصه موسیقی روی آورد. خوانندگی او تا به امروز و همیشه در ذهن مردم باقی مانده و او را به عنوان اسطوره موسیقی می‌دانند.
هایده به واسطه صدای توانمند و دل‌نوازی که داشت با صدای دلکش، آوازخوان دیگر موسیقی ایرانی که از هایده قدیمی‌تر بود مقایسه می‌شد.
ازدواج هایده
سوال برخی از افراد در بیوگرافی هایده این است که او در چند سالی ازدواج کرده؛ هایده در سال 1334 وقتی 13 ساله بود ازدواج کرد و در 14 سالگی پسری به نام کامران به دنیا آورد و همچنین صاحب دو فرزند دیگر به نام کیوان و یک دختر بنام خانم کیانوش شد. مهستی زمان فرزند اول خود آنقدر کم سن و سال بود که مادربزرگش در فرزند داری به او کمک می‌کرد.
ورود هایده به عرصه موسیقی
هایده و مهستی به دلیل صدای دلنشینی که داشتند تشویق شدند وارد عرصه موسیقی شوند به همین خاطر برای شروع خوانندگی به کلاس‌های موسیقی اکبر گلپایگانی رفتند. پس از طی کردن دوره خوانندگی اکبر گلپایگانی، مهستی با پرویز یاحقی و هایده با علی تجویدی، آهنگساز و مربی آواز شروع کردند تا مسیر یادگیری خوانندگی را حرفه‌ای تر بگذرانند. تجویدی پس از شنیدن صدای هایده به استعداد و توانایی او را در زمینه خوانندگی تشخیص داد.
تجویدی آموزش‌های لازم را درعرصه موسیقی به هایده ارائه داد و هایده در چند مصاحبه گفته است که شیفته و تحت تاثیر شیوه خواندن دلکش شده و او را به موسیقی علاقمند کرده است. هایده به خاطر مخالفت همسرش مجبور شد سه سال دیرتر از خواهرش مهستی فعالیت خود را شروع کند. در آخر هایده سال 1347 در سن 26 سالگی با خواندن ترانه (آزاده) که آثار استادش علی تجویدی بود، در رادیو تهران را آغاز کرد.
وی پس از خواندن چندین ترانه از علی تجویدی و همایون خرم در برنامه گلها، در اوایل سال 1350 به خواندن موسیقی پاپ علاقمند شد و با آهنگسازی انوشیروان روحانی ، فریدون خشنود، جهانبخش پازوکی، محمد حیدری آثاری از جمله؛ نشانه، بزن تار، سوغاتی و گل سنگ خلق کرد. علی اکبر مولایی یکی از مداحان مشهور تهران درباره هایده اینگونه می‌گفت: هرهفته در خانه هایده جلسات و روضه برگزار می‌شود و در آن روضه‌ها هایده مداحی می‌کرد.
مهاجرت هایده به خارج کشور
هایده با مادر و خواهرش مهستی در 7 شهریور ۱۳۵۷، چند ماه قبل از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، به بریتانیا مهاجرت کرد. او در یک مصاحبه گفت این رویداد تلخ‌ترین خاطره زندگی من بوده. یک سال بعد، هایده از لندن به آمریکا مهاجرت کرد و تا آخر عمرش در لس آنجلس آمریکا زندگی کرد.
آلبوم‌های هایده
هایده پس از مهاجرت به آمریکا و همکاری با آهنگساز سرشناس ایرانی به نام صادق نوجوکی توانست آلبوم‌های (بزن تار) و (شب عشق) را منتشر کند. آلبوم شب عشق یکی از پرفروش‌ترین آلبوم‌های دههٔ 60 معرفی شد و همچنین از آلبوم بزن تار به آلبوم سال (۱۹۹۰) شناخته شد.
کنسرت هایده
هایده به جزء اجرای برنامه در کشورهای دیگر، کنسرت‌هایی در دانشگاه UCLA کالیفرنیا و تالارهای مشهور مانند موزیک هاله و رویال آلبرت هال لندن اجرا کرد. ترانه‌های هایده قبل از انقلاب در تلویزیون ملی ایران و بعد از انقلاب در تلویزیون جام جم لس آنجلس و شبکه‌های مختص ایرانیان مانند جنبش ملی ایران در جنوب کالیفرنیا به شکل موزیک ویدئو پخش می‌شد.
علت مرگ و محل دفن هایده
علت مرگ و محل دفن هایده اصلی ترین بخش در بیوگرافی هایده است که ذهن بسیاری از افراد را درگیر کرده. وی از دوران جوانی به بیماری دیابت دچار بود. همچنین به فشار خون و ناراحتی قلبی مبتلا شد، اما بی‌توجهی به سلامتی وضعیت بیماری‌اش را بدتر کرد. او در باشگاه کازابلانکا درحالی که وضعیت جسمی مناسبی نداشت، کنسرت کوچک خود را اجرا کرد. در روز بعد از اجرا کنسرت در 30 دی 1368 وقتی 47 سال بود بخاطر سکته قلبی و بیمارهای زمینه‌ای که داشت در شمال کالیفرنیا درگذشت.
با حضور هزاران نفر از ایرانیان مقیم آمریکا در گورستان وست‌وود در لس آنجلس کنار مادرش به خاک سپرده شد. همچنین در این گورستان خوانندگان دیگری همچون خواهرش مهستی، فرانک زاپا و مرلین مونرو دفن شدند. از سخنرانان مراسم خاکسپاری هایده می‌توان به هما سرشار (روزنامه‌نگار)، ویگن (خواننده) و حسن شهباز (مترجم و سردبیر فصل‌نامهٔ رهاورد) اشاره کرد. در تهران نیز به دلیل محدودیت‌های بسیار علی‌رغم پروهی از مردم در مسجدالجواد یاد او را گرامی داشتند. شاید برایتان جالب باشد که در مراسم خاکسپاری هایده 20 هزار نفر شرکت کردند. به طوری که پلیس لس آنجلس فکر کرد ایرانیان آشوب بپا کردند و اعلام آمادگی کرد اما در آخر متوجه موضوع شدند.
آثار هنری هایده
این خواننده مشهور به وقت خود حدود صد و پنجاه ترانه به یادگار گذاشت که این ترانه‌‌ها همیشه در خاطره جمعی از مردم مانده است و خواهد ماند. در ادامه بیوگرافی هایده به آثار هنری او می‌گردازیم.
- دیدار-1349
- ای خدا-1349
- کلام عاشقانه-1349
- شیرین جان-1349
- حیف-1349
- زمونه-1352
- بگو چه کنم-1352
- با تو هستم هرکجا هستم-1352
- زمونه-1354
- دلم می‌خواد-1354
- عزیزترین-1354
- دعای سحر-1354
- مستی-1354
- برای تو می‌میرم-1354
- نمی‌خوام-1355
- بزن تار-1355
- با تو هستم-1355
- تنها با گلها-1355
- کتاب هستی-1356
- گل سنگ-1356
- فدات بگردم-1356
- زندگی قشنگه-1356
- مهمان-1356
- مینای دل-1356
- عالم یک رنگی-1361
- عروسک-1361
- گل واژه-1361
- روزای روشن-1362
- پادشه خویان-1362
- راز دل-1362
- یک را دوست می‌دارم-1362
- بهار بهار-1362
- زهر جدایی-1362
- به جز خدا کسی نیست-1362
- راوی-1362
- لجبازی زمونه-1362
- کی میدونه-1362
- مستی‌ام-1362
- یا رب-1363
- تو که هستی-1363
- وای به حالش-1363
- اسیر تو-1363
- هم خونه-1363
- نرگس شیراز-1363
- قصهٔ من-1363
- نامه-1363
- سراب قلبم-1363
- تو نگاه کن-1363
- گل‌های سرخ-1363
- اشاره-1363
- ای دل-1363
- آشیونه-1363
- شب عشق-1363
- شب عید-1363
- تاریخ عشق-1363
- زندگی-1364
- کی میدونه-1364
- عسل چشم-1364
- گل کاغزی-1364
- آواز تنهایی-1364
- کاشکی دوست نداشتم-1364
- ترانه سال-1364
- سراب-1364
- ای یار من-1364
- باده عشق-1364
- ای خدا-1364
- افساده هستی-1365
- شانه‌هایت-1365
- بهانه-1365
- زمونه- آلبوم مشترک با معین-1366
- گلریز-1366
- هم نفس-1366
- شهر آشوب- آلبوم مشترک با معین، ستار و مهستی-1366
- آینه- آلبوم مشترک با معین، ستار و مهستی-1366
- سایه عشق- آلبوم مشترک با ستار، مهستی، فرزین، بهرام حصیری و بهاره-1366
- ساغر هسی- آلبوم مشترک با مهستی، معین و بهرام فروهر-1366
- وفای عشق- آلبوم مشترک با مهستی، معین و بهرام فروهر-1366
- آشتی-1366
- سیاه چشمون-1366
- شوریده سر-1366
- سر به هوا-1367
- ساقی-1367
- منم آنکه برای تو می‌میرم-1369
- آواز دشتی-1369
- رفتم-1369
- نگو نمیام-1370
- بهانه-1372
- مهمان بهار-1375
- سکوت خوب-1375
- دلم می‌خواد-1375
- خداحافظ-1375
- حرف تازه-1375
- اشک و اه-1375
- مینای دل-1376
- حرف تازه-1376
- فریاد-1376
- روزای روشن-1381
کلام آخر
در این مقاله به بیوگرافی کاملی از معصومه دده بالا معروف به هایده پرداختیم. امیدوارم این مطالب برای شما جالب باشد.
بیشتر بخوانید:
