راه های درمان آفتاب سوختگی

یکی از متداول ترین مشکلات پوستی که امکان دارد اکثر افراد به آن دچار شوند، آفتاب سوختگی است. دلیل اصلی به وجود آمدن این بیماری ممکن است به ‌خاطر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید باشد. فردی که گرفتار آفتاب سوختگی شده، پس از مدتی شاهد التهابات و تیرگی در پوست خود خواهد بود. معمولا آفتاب سوختگی با سوختگی‌های درجه یک و دو را می توان با روش های خانگی درمان کرد. در این مقاله قصد داریم به صورت کاملا تخصصی به تمامی موارد آفتاب سوختگی بپردازیم. حتما تا پایان مقاله با مجله توکامگ همراه باشید.

آفتاب سوختگی چیست؟

آفتاب سوختگی به خاطر قرارگرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید یا اشعه ماوراء بنفش از منابع مصنوعی اتفاق میفتد. زمانی آفتاب سوختگی رخ می دهد، که پوست مدت زمان زیادی در معرض نور خورشید یا موارد مشابه آن مانند تخت برنزه یا سایر منابع UV قرار بگیرید. این عارضه در فصل تابستان که درصد پرتوهای خورشید از هر زمان دیگری قوی‌تر هستند، رایج‌تر می باشد. زمانی که اشعه ماوراء بنفش خورشید به سطح پوست برخورد می کند، به سلول‌های پوست آسیب می‌رساند و باعث جهش در DNA آن ها می‌شود.

بدن ما سازوکارهای عجیب زیادی برای جلوگیری و حتی اصلاح این جهش‌ها دارد. اما اگر سلول‌های پوست، بیش از حد تحمل‌شان در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار بگیرند، آسیب جدی و غیر قابل ترمیم به آن ها وارد می شود و از بین می روند. رگ‌های خونی به خاطر افزایش جریان خون، گشاد می‌شوند تا سلول‌های ایمنی را به پوست برسانند و به پاکسازی مشکلاتی که ایجاد شده، کمک کنند. همۀ این فرایند باعث قرمزی، تورم و التهاب می‌شوند که ما به آن آفتاب سوختگی می گوییم.

معمولاً در سوختگی‌های درجه یک و دو، استفاده از روش های خانگی برای درمان آفتاب سوختگی جواب است. آفتاب سوختگی درجه سه که بسیار نادر است، رخ دهد نیاز به درمان اورژانسی دارد. همچنین آفتاب سوختگی های شدید می تواند باعث سرطان و پیری زودرس شوند.

در نهایت آفتاب سوختگی بهبود پیدا می کند، اما اگر برخی از سلول‌هایی که در آن ها جهش صورت گرفته زنده بمانند، امکان اینکه سرطانی شوند وجود دارد. شما می‌توانید با انجام کارهایی برای محافظت از پوست خود، خطر آفتاب سوختگی را کاهش دهید. همچنین اگر دچار آفتاب سوختگی شدیدی شُدید می‌توانید با درمان خانگی آفتاب سوختگی را رفع کنید.

انواع آفتاب سوختگی

آفتاب سوختگی‌ها برحسب شدت آسیب پوست، به سه نوع تقسیم بندی می‌شوند که دو نوع رایج آن عبارتند از:

آفتاب سوختگی درجه یک: در این نوع آفتاب سوختگی، آسیب فقط به لایه بیرونی پوست وارد می‌شود. این نوع از سوختگی معمولاً بعد از 4 الی 7 روز بدون این ‌که به اقدامات درمانی نیاز داشته باشید، درمان می شود. همچنین این نوع آفتاب سوختگی با روش های خانگی بهبود میابد.

آفتاب سوختگی درجه دو: در این نوع از آفتاب سوختگی، اشعه آفتاب به لایه داخلی پوست که «درم» گفته می‌شود، می‌رسد. این آسیب به احتمال زیاد باعث ایجاد تاول شده و ممکن است هفته‌ها درمان آن طول بکشد. بهتر است برای درمان این عارضه به دکتر مراجعه کنید.

آفتاب سوختگی درجه سه نوع نادر آن: در موارد بسیار کمیاب، برخی‌ از افراد که در معرض اشعه آفتاب شدید قرار می گیرند، ممکن است دچار آفتاب سوختگی درجه سه شوند. آسیب این نوع آفتاب سوختگی به تمامی لایه‌های پوست (پوست سه لایه دارد) نفوذ کرده و حتی لایه چربی زیر پوست را از بین می برد.

این نوع عارضه به درمان اورژانسی نیاز دارد. اشعه به قدری در این نوع آفتاب سوختگی قوی می باشد که ممکن است پایانه‌های عصبی را نابود کرده و حس لامسه پوست را مشکل‌ دار کند.

مصرف بعضی از داروها، پوست افراد را نسبت به اشعه ماوراء بنفش خورشید یا منابع مصنوعی حساس‌تر می‌کند و همین موضوع دلیلی می شود که دچار آفتاب سوختگی درجه سه شود. افتاب سوختگی درجه سه زمانی اتفاق می‌افتد که در نواحی استوایی زیر نور آفتاب ظهر، ساعات طولانی بخوابید. اما معمولا بیشتر سوختگی از نوع درجه سه ناشی از آتش‌سوزی یا مواد شیمیایی صورت می گیرد.

علت و عوامل آفتاب سوختگی

دو نوع اشعه ماورا بنفش از خورشید پخش می‌شود که ممکن است هر دو باعث سوختگی پوست شوند. اشعه UVA به لایه‌های عمیق پوست ورود می کند و در گذر زمان باعث آسیب به پوست می‌شود. میزان آسیب اشعه  UVB نسبت به UVA سطحی‌تر است، اما در طول مدت به افتاب سوختگی تبدیل خواهد شد. عوامل زیر احتمال افتاب سوختگی را بیشتر خواهد کرد:

• ساعات زیادی را در آفتاب هستید.
• مصرف داروهای خاص همچون قرص داکسی سایکلین، رتینوئید، داروهای قلب مانند دیورتیک‌ها و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی باعث آفتاب سوختگی می شود. این داروها حساسیت پوست را به نور را افزایش می‌دهند.
• با توجه ‌به زمان، پوشش ابر، ارتفاع و نزدیکی به خط استوا شدت نور ماورا بنفش خورشید بیشتر است.
• نوع پوست و رنگ‌دانه‌ها در میزان آفتاب سوختگی تاثیر بسیاری دارند. (افراد با پوست سفید و موی قرمز بیشتر دچار این عارضه می‌شوند)
• شنا کردن یا اسپری ‌کردن روغن روی پوست در مقابل نور مستقیم خورشید احتمال سوختگی را افزایش می دهد. (احتمال سوختن پوست مرطوب نسبت به پوست خشک زیر آفتاب بیشتر است)

علائم آفتاب سوختگی چیست؟

هر بخشی از بدن و صورت ممکن است دچار افتاب سوختگی شوند. البته برخی از نواحی مثل صورت، لاله گوش و پوست سر بیشتر در معرض آسیب آفتاب سوختگی قرار دارند. حتی گاهی اوقات پوست زیر لباس یا چشم‌ها دچار سوختگی می شوند.

علائم سوختگی بعد از گذشت چند ساعت در نور مستقیم خورشید نمایان می شوند. اگر مبتلا به آفتاب سوختگی خفیف که شامل قرمزی و درد پوست است شُدید، باید گفت بعد از گذشت چند روز بهبود میابد و پوست به حالت اولیه خود برمی گردد.

در طول روند درمان ممکن است علائمی مانند پوسته ‌پوسته شدن و خشکی پوست را  بر روی بدن مشاهده کنید. در بیشتر مواقع آفتاب سوختگی به شکل تغییر رنگ دیده می شود که به مرور زمان رفع خواهد شد. علائم افتاب سوختگی بسته به شدت سوختگی نمایان می شود. معمولا در آفتاب سوختگی خفیف، علائمی نظیر موارد زیر مشاهده می کنید:

• التهاب پوست (این علامت در پوست سفید باعث قرمزی شده و در پوست‌های تیره کمتر دیده می‌شود)
• گرم‌شدن پوست هنگام لمس‌کردن
• درد، حساسیت و خارش
• تورم
• تاول‌های کوچک
• پوسته پوسته شدن
• در آفتاب سوختگی شدید، علائمی مانند سردرد، حالت تهوع، تب و خستگی هم ممکن است مشاهده شود.

علایم آفتاب سوختگی شدید

اکثر افتاب سوختگی ها، از نوع خفیف هستند که نیازی به درمان پزشکی ندارند. اما اگر علائمی از موارد زیز را مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید. این موارد عبارتند از:

• تاول‌های بزرگ
• تاول روی دست، صورت یا اندام تناسلی
• تورم شدید
• علائم عفونت مانند تاول با چرک
• تشدید درد
• سردرد و گیجی
• حالت تهوع
• تب و لرز
• بدتر شدن علائم
• درد چشم یا تغییرات بینایی

برای بررسی و درمان آفتاب سوختگی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

همانطور که گفته شد آفتاب سوختگی خفیف تا متوسط به اقدامات پزشکی نیازی ندارد. اما اگر سوختگی پوست شدید باشد و تاول یا علائم شدیدتری را بر روی پوست خود مشاهده کردید، باید برای درمان به متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک با دیدن نواحی سوختگی می‌تواند میزان آسیب به پوست، عمق آسیب و سایر علائم شدت افتاب سوختگی را تشخیص دهد.

به طور کلی تشخیص آفتاب سوختگی با معاینه فیزیکی انجام می شود. در زمان معاینه، پزشک متخصص از شما سوالاتی در رابطه با علائم، داروهای فعلی، قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش و سابقه افتاب سوختگی پرسیده خواهد شد.

پیشگیری از آفتاب سوختگی

با رعایت اقدامات ساده می توانید احتمال آفتاب سوختگی را کاهش دهید. هنگامی که از خانه خارج می‌شوید برای مراقب از پوستتان، حتی در روزهای ابری و سرد باید نکاتی را رعایت کنید. این نکات شامل موارد زیر می باشد:

1. سعی کنید از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر در معرض آفتاب مستقیم قرار نگیرید. در این ساعات اشعه خورشید بسیار شدید است.
2. از برنزه کردن زیر نور آفتاب جداً خودداری کنید.
3. بیرون از خانه حتما از کرم ضدآفتاب استفاده کنید. در روزهای ابری هم ضدآفتاب و بالم لب فراموش نکنید. SPF ضدآفتاب حداقل باید ۳۰ باشد.
4. از پوست نوزادان و کودکان خردسال در برابر نور خورشید مراقب کنید و از کلاه لبه‌دار برای آن ها استفاده کنید. استفاده از کرم ضدآفتاب برای کودکان زیر ۶ ماه توصیه نمی‌شود.
5. در محیط بیرون از عینک‌آفتابی استفاده کنید.
6. قبل از مصرف هر دارو و لوازم‌آرایشی اطمینان حاصل کنید که به نور خورشید حساسیت نداشته باشد. برخی از لوازم آرایشی ها و داروها اشعه خورشیدی را به خود جذب می کند که باید از استفاده آن ها خودداری کنید.

بهترین روش های درمان آفتاب سوختگی

استفاده از برخی روش‌های ساده در خانه می‌تواند به بهبود علائم آفتاب سوختگی کمک کند. درمان‌های خانگی، درد، سوزش و تورم را کاهش خواهد داد و بهبود ناحیه سوختگی را تسریع می‌کنند. در ادامه به پنج روش خانگی که می تواند در درمان آفتاب سوختگی مؤثر باشد اشاره کرده ایم:

1. دوش آب سرد برای درمان آفتاب سوختگی خفیف

بعد از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، دوش گرفتن با آب خنک یا سرد می تواند یک راه ساده و اما تاثیرگذار برای درمان آفتاب سوختگی باشد. به گفته آکادمی پوست آمریکا (AAD) دوش مکرر و خنک می‌تواند گزش پوست را کاهش دهد و درد ناشی از آفتاب سوختگی را تسکین دهد.

2. ماسک سیب زمینی و آبلیمو برای رفع آفتاب سوختگی

ماسک صورت آبلیمو و سیب زمینی یکی از روش ‌های موثر برای رفع سوختگی است. سیب زمینی و آب لیمو، هردو به از بین بردن طبیعی رنگدانه‌ها و علائم افتاب سوختگی کمک می‌کنند. برای تهیه این ماسک صورت، ابتدا سیب زمین را رنده کنید و فشار دهید تا آب آن استخراج شود. سپس آب سیب زمینی را با یک قاشق غذاخوری آب لیمو ترکیب کنید و روی محل سوختگی بزنید. اجازه دهید ۳۰ دقیقه بماند سپس آبکشی کنید.

3. خیساندن پوست در شیر

خیساندن پوست با شیر اثر بسیار مفیدی در درمان آفتاب سوختگی پوست دارد. البته در این روش، از شیر سرد استفاده کنید. چربی شیر و pH مناسب آن، برای آفتاب سوختگی بسیار مؤثر می باشد. برای انجام این روش، ابتدا یک حوله کوچک و کاملاً تمیز را در یک کاسه شیر سرد قرار دهید تا کاملا به شیر آغشته شود. سپس به آرامی، در نقاطی از پوستتان که دچار آفتاب سوختگی شده بمالید. با کمک شیر یک لایه پروتئینی روی پوست شما ایجاد می شود و این لایه گرما، درد و حساسیت را کاهش خواهد داد.

4. آلوئه ورا

یکی دیگر از روش های درمان آفتاب سوختگی‌های خفیف، آلوئه ورا است. این ماده در عین حال به آبرسانی پوست کمک می کند تا پوسته‌پوسته نشود. اگر به سوزش ناشی از آفتاب‌سوختگی دچار شده اید، گیاه آلوئه‌ورا از به دو قسمت تقسیم کنید و ژل میان آن را در ظرفی بریزید. سپس به مدت نیم ساعت در یخچال بگذارید و بعد از خنک شدن، آن را بر روی نواحی سوختگی بمالید.

5. جوش شیرین برای خنک شدن نواحی آفتاب سوختگی

این درمان خانگی می‌تواند به خنک شدن و کاهش قرمزی پوست کمک کند. شاید فکر کنید زدن جوش شیرین به پوست کمی آزاردهنده و خشن باشد، اما این کار خارش پوست و التهاب آن را درمان می کند. فقط لازم است 60 گرم جوش شیرین را به آب سرد یا ولرم داخل وان اضافه کنید و به مدت  ۱۵ دقیقه در وان غوطه‌ور شوید.

6. عسل

طبق مطالعات انجام شده، عسل در کاهش عفونت، سرعت بخشیدن به روند بهبودی و کاهش درد از کرم‌های آنتی‌بیوتیک بهتر عمل می‌کند. مقداری عسل را بر روی ناحیۀ آفتاب‌سوختگی بمالید و بگذارید 15 دقیقه روی بدن بماند تا درد آن بهبود پیدا کند. از استفاده این روش درمانی برای نوزادان زیر ۱۲ ماه خودداری کنید.

درمان آفتاب سوختگی با دارو و پماد

بعد از آفتاب سوختگی ممکن است دچار درد و تورم شوید. پماد و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می‌توانند در کاهش این دردها مؤثر باشند.

1. کرم دارویی برای درمان آفتاب سوختگی

اگر آفتاب سوختگی شما در حد خفیف تا متوسط می باشد، می‌توانید از کرم هیدرو کورتیزون ۱٪ یا پماد هیدروکورتیزون برای بهبود آن استفاده کنید. کرم را به مدت 3 روز و ۳ بار در روز برروی پوست آسیب‌دیده بمالید. برای تاثیرگذاری بهتر این کرم های دارویی، آن ها را در یخچال قرار دهید تا خنک شوند.

2. مرطوب کننده یا لوسیون

لوسیون آلوئه‌ورا یا لوسیون کالامین (کرم مخصوص آفتاب سوختگی صورت) گزینه بسیار خوبی برای درمان آفتاب سوختگی است. این کرم را در یخچال نگهداری کنید و سپس به پوست خود بزنید. همچنین توجه کنید که محصولات حاوی الکل را به هیچ وجه استفاده نکنید.

3. کرم آنتی اکسیدان موضعی برای خارش و سوزش آفتاب سوختگی

وقتی که پوست شما بعد از آفتاب سوختگی دچار سوزش و قرمزی می شود، یک درمان موضعی حاوی آنتی‌اکسیدان‌های آرام‌بخش، مانند ویتامین E و ویتامین C می تواند برای پوست مفید باشد. آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند به بازسازی سلول‌های پوست پس از سوختگی کمک کنند.

4. روغن های گیاهی برای درمان آفتاب سوختگی

روغن‌های طبیعی ممکن است تا حدودی به رفع سوزش آفتاب سوختگی کمک کنند. تحقیقات در مورد اثربخشی آن ها اندک است، اما روغن‌های مرطوب کننده، مانند روغن جوجوبا، روغن نعناع فافلی، روغن اکالیپتوس، روغن همیشه بهار، روغن مرمکی، روغن منتول، روغن چای سبز، روغن گل رز، روغن نرولی، روغن مانوکا، روغن لیمو، روغن سایپرس، روغن برگاموت، روغن چوب صندل، روغن کندر، روغن دانه یا تخم هویج، روغن چای، روغن نارگیل می‌توانند به آب‌رسانی پوست کمک بسیاری می کنند.

5. داروی ضد خارش در اثر آفتاب سوختگی

در زمان افتاب سوختگی، پوست شروع به لایه‌برداری می‌کند و خارش پوستی در آن زمان شروع می شود. برای بهبود خارش پوستی از داروی آنتی‌هیستامین مانند دیفن‌هیدرامین استفاده کنید.

6. قرص برای تسکین درد آفتاب سوختگی

قرص آسپرین، ایبوپروفن، استامینوفن و ناپروکسن جزء داروهای مسکن درد هستند که به ‌محض شروع درد می توانید یکی از این داروها را مصرف کنید. تا 24 ساعت یا کمتر قرص ها تاثیر خود را از دست می دهند و بهتر است برای درمان آن ها، اقداماتی حدی تر انجام دهید.

7. پماد آلفا برای بهتر شدن آفتاب سوختگی

یکی از انواع کرم برای رفع افتاب سوختگی، پماد آلفا است. این پماد ضدالتهاب بوده و به ترمیم زخم در اثر سوختگی کمک می‌کند. اگر دچار التهاب پوستی شده‌اید، می‌توانید از این پماد کمک بگیرید. اما باید بگوییم که این کرم برای افتاب سوختگی شدید مناسب نیست. معمولا پزشکان توصیه می‌کند، پماد آلفا را سه بار در روز به نواحی آفتاب سوختگی بزنید.

کلام آخر

با رعایت کردن و مراقبت از پوست در برابر آفتاب سوختگی، می‌توانید پوست خود را در برابر اشعه‌های مضر خورشید محافظت کنید. در صورتی که به هر دلیلی دچار این مشکل شدید، می توانید راه های درمان آفتاب سوختگی را امتحان کنید. امیدوارم این مطالب برای شما مفید بوده باشد.

بیشتر بخوانید:

• چگونه از پیری زود‌رس جلوگیری کنیم؟ 12 روش جلوگیری از پیری زودرس
• علت خشکی پوست چیست؟+ راهکار درمان آن
• توصیه‌های مهم برای داشتن پوست شاداب و سالم