پروین اعتصامی از شاعران معروف و خلاق زن در طول تاریخ ادبیات ایران می‌باشد. او یک دیوان اشعار دارد و بیشتر شهرتش به دلیل استفاده از سبک مناظره در آثارش است. در این مطلب از مجله خبری تو کامگ قصد داریم سرنوشت و زندگینامه پروین اعتصامی این بانوی هنرمند ایرانی را بیان کنیم با ما همراه باشید.
پروین اعتصامی کیست؟
پروین اعتصامی از شاعران معاصر و زن شعر فارسی و ایران می‌باشد. اشعار او در مورد اندیشه نو و انتقادهای اجتماعی است. او در شعرهای خود توجه زیادی به قشر ضعیف و فقیر جامعه داشت و به همین دلیل اشعارش طرفداران زیادی در میان اهل ادب و علم داشتند.
پروین اعتصامی تنها شاعر زن ایرانی می‌باشد که اشعار سیاسی و انتقادی را با دیدی خلاقانه و زنانه سروده است. از همین روی کارشناسان ادبی این شاعر را استاد و متخصص سبک مناظره می‌دانند.
در دیوان اعتصامی اشعار تعلیمی و مضامین اخلاقی به شیوه‌‌ی مناظره بیان شده‌اند. این بانوی شاعر ایرانی به دلیل بیماری در جوانی در گذشت و به همین دلیل از او تنها یک دیوان شعر باقی مانده‌است.
زندگینامه پروین اعتصامی
رخشنده اعتصامی متخلص به پروین در ۲۵ اسفند ماه سال ۱۲۸۵ در تبریز متولد شد. روز تولد این شاعر در تقویم کشور ثبت شده‌است و در این روز به یاد او جشنواره‌ی ادبی برگزار می‌شود. یوسف اعتصامی پدر پروین در انتشارات ماهنامه‌ی ادبی بهار مشغول به کار بود.
پدر پروین اعتصامی به ادبیات و فرهنگ علاقه بسیاری داشت و همواره دختر خود را برای رشد و شکوفایی در شعر و ادبیات حمایت می‌کرد. پدر او به عنوان نماینده مردم تبریز در سال 1288 به مجلس راه یافت. به این ترتیب پروین اعتصامی همراه خانواده خود در سن 6 سالگی به تهران آمد.
تحصیلات و آغاز به فعالیت پروین اعتصامی
باتوجه به زندگی نامه پروین اعتصامی، او تحصیلات اولیه خود را زیر نظر پدرش و در خانه انجام داد و سپس به مدرسه‌ی آمریکایی در تهران رفت و به عنوان شاگرد ممتاز تحصیلات خود را به پایان رساند. این شاعر توانا از 7 سالگی سرودن شعر را با همراهی و تشویق پدرش آغاز نمود.
نحوه آشنایی پروین اعتصامی با شاعران سرشناس
او به دلیل جایگاهی که پدرش به عنوان فعال سیاسی و فرهنگی داشت، توانست با شاعران و چهره‌های برجسته‌ی زمان خود آشنا شود. ازجمله این چهره‌های بزرگ و سرشناس می‌توان علی اکبر دهخدا، عباس اقبال آشتانی و ملک الشعرا بهار را نام برد.
ازدواج پروین اعتصامی و انتشار دیوان او
باتوجه به سرنوشت و زندگی نامه پروین اعتصامی او در ۱۹ اسفند ماه سال 1313 با پسر عموی پدر خود فضل الله اعتصامی گرکانی که یک افسر شهربانی در کرمانشاه بود، ازدواج کرد. او بعد از ازدواج با همسر خود به کرمانشاه رفت اما از آن‌جایی که پروین روحیه لطیف و شاعرانه داشت، نتوانست با روحیه نظامی همسرش کنار آید و بعد از ۲ ماه زندگی مشترک از همسرش جدا شد.
جدایی از همسرش منجربه انزوا و گوشه‌گیری او شد. اما پروین اعتصامی توانست در همین دوران نخستین دیوان شعر خود را چاپ کند و به عنوان کتاب دار در دانش‌سرای عالی مشغول به کار شود.
بیماری و مرگ رخشنده اعتصامی
پدر این هنرمند سرشناس در سال 1316 درگذشت و بعد از گذشت 4 سال از مرگ پدرش، او نیز به حصبه مبتلا شد و در 15 فروردین ماه سال 1320 تنها زمانی که ۳۴ سال داشت و برای انتشار دومین دیوان اشعار خود آماده می‌شد چشم از جهان فروبست. او در کنار پدرش در آرامگاه خانوادگیشان در قم به خاک سپرده‌شد.
آثار پروین اعتصامی
از پروین اعتصامی تنها یک دیوان شعر با ۲۳۸ قطعه به جا مانده‌است. اشعار این دیوان در قالب‌های مثنوی، غزل و قصیده می‌باشند. او با حمایت‌های پدر خود در سال ۱۳۱۴ این دیوان را به چاپ رساند. کتاب او که مقدمه‌ای از ملک الشعرای بهار را دارد توسط چاپخانه مجلس شورای ملی چاپ شد.
در دیوان پروین اعتصامی، اشعار مضامینی چون عدالت خواهی، ظلم ستیزی و حمایت از ستم‌دیدگان را شامل می‌شوند . بیشترین تأکید پروین اعتصامی در اشعارِ این دیوان بر مناظره می‌باشد. به طوری که بیشتر از ۷۰ عنوان از شعرهای او در قالب مناظره سروده شده‌است.
سبک نگارش و دیدگاه‌های رخشنده اعتصامی
باتوجه به سرگذشت پروین اعتصامی می‌توان گفت او یکی از بزرگترین شاعران معاصر زن می‌باشد. پدر او در آشنایی پروین با شعر و ادبیات نقش بسزایی داشت. علاوه بر آن ارتباط پروین با بزرگان ادبی آن زمان و همچنین تحصیل در یکی از مدارس نمونه، در شکل‌گیری دیدگاه و تفکر او بسیار موثر بود.
با این حال می‌توان گفت عامل اصلی در تبدیل پروین اعتصامی به چنین شاعر بزرگی تحولات سیاسی و اجتماعی، فرمان مشروطیت، جنگ جهانی اول و به پادشاهی رسیدن رضا شاه است. تمامی این حوادث پروین اعتصامی را تحت تاثیر خود قرار دادند. به همین دلیل مهم‌ترین درون مایه‌های اشعار او را که مقابله با فقر، ظلم ستیزی و عدالت اجتماعی است ایجاد کردند.
حقایقی درباره سرگذشت و زندگی پروین اعتصامی
از جمله حقایق مهم راجع به شخصیت پروین اعتصامی به شرح زیر هستند:
- این شاعر بخشی از اشعار دیوان خود را چند سال قبل از مرگش سوزاند و آن‌ها را برای همیشه از دیوان خود حذف کرد.
- او به کتاب‌داری علاقه داشت و مدتی را به عنوان کتاب‌دار در سال ۱۳۱۵ در کتابخانه‌ی دانش‌سرای ملی مشغول به کار بود او در این مدت در پشت جلد برخی از کتاب‌ها نقد و نظرات خود را نوشته‌است.
- به او در سال 1315 مدال درجه سه لیاقت از طرف دربار رضاشاه تعلق گرفت. این مدال در آن زمان هر ساله به فعالان در عرصه فرهنگی و هنری اهدا می‌شد. اما او از دریافت آن امتناع کرد. علت این کار پروین آن بود که نمی‌توانست این مدال را از دست استبداد بگیرد بدون آن که با آن مبارزه کند و در همین زمان شعر صائقه‌ی ما ستم اغنیاست را سرود.
برخی از معروف‌ترین اشعار پروین اعتصامی
در ادامه زندگی نامه پروین اعتصامی به برخی از معروف‌ترین اشعار این شاعر بزرگ اشاره کرده‌ایم:
1.بخشی از شعر بنفشه مژده‌ی نوروز را می‌دهد
به لاله نرگس مخمور گفت وقت سحر
که هر که در صف باغ است صاحب هنریست
بنفشه مژده‌ی نوروز را می‌دهد ما را
شکوفه را ز خزان وز مهرگان خبریست
به جز رخ تو زیب و فرش ز خون دل است
به هر رخی که درین منظر است زیب فریست
2.بخشی از شعر صائقه‌ی ما، ستم اغنیاست
برزگری پند به فرزند داد
کای پسر، این پیشه پس از من تراست
مدت ما جمله به محنت گذشت
کشت کن آن‌جا که نسیم و نمی است
خرمی مزرعه، ز آب و هواست
دانه، چو طفلی است در آغوش خاک
روز و شب، این طفل به نشو و نماست
3.بخشی از شعر بر روی سنگ مزار پروین اعتصامی
این‌که خاک سیهش بالین است
اختر چرخ ادب پروین است
گرچه جز تلخی ز ایام ندید
هر چه خواهی سخنش شیرین است
صاحب آن همه گفتار امروز
سائل فاتحه یاسین است
دوستان به که ز روی یاد کنند
دل بی دوست دلی غمگین است
4.بخشی از شعر شرط نیکنامی
نیکنامی نباشد، از ره عجب
خنگ آز و هوس همی راندن
روز دعوی،چو طبل بانگ زندن
وقت کوشش، ز کار واماندن
خساگان را ز طعنه، جان خستن
دل خلق خدای رنجاندن
خود سلیمان شدن به ثروت و جاه
دیگران را ز دیو ترساندن
5.بخشی از شعر پدر
پدر آن تیشه که بر خاک تو زد دست اجل
تیشه‌ای بود که شد باعث ویرانی من
یوسف نام نهادند و به گرگت دادند
مرگ گرگ تو شد، ای یوسف کنعانی من
مه گردون ادب بودی و در خاک شدی
خاک زندان تو گشت، ای مه زندانی من
از ندانستن من، دزد قضا آگه بود
چو تو را برد، بخندید به نادانی من
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم تا گوشه کوچکی از سرگذشت و زندگینامه پروین اعتصامی را برای شما بیان کنیم.
بیشتر بخوانید:
