خواجه شمس الدین ملقب به حافظ شیرازی از مشهورترین شاعران ایران می‌باشد و غزلیات او از محبوب‌ترین آثارش به حساب می‌آیند. این شاعر پرآوازه در قرن هشتم هجری قمری می‌زیست. به پاس قدردانی از حافظ در تقویم ملی ایران روز 20 مهر را به نام او گذاشته‌اند و هر ساله در این روز مراسمی برای گرامی داشت او برگزار می‌کنند. در این مقاله از مجله‌ی خبری توکامگ برای آشنایی بیشتر با زندگینامه حافظ شیرازی همراه ما باشید.
زندگینامه و بیوگرافی حافظ شیرازی
حافظ شیرازی مشهور به لِسان الغِیب، لِسان العُرَفا، تَرجُمانُ الاَسرار و ناظم الأوليا، متولد قرن هشتم هجری قمری در شیراز است. تاریخ دقیق تولد این شاعر مشخص نیست. پدر او، بهاء الدین محمد از اصفهان به شیراز مهاجرت کرد و در آن‌جا با همسرش که اهل کازرون بود آشنا شد.
شمس الدین محمد شیرازی در کودکی پدر خود را از دست داد. او از همان دوران کودکی به کسب علم علاقه داشت و به یادگیری علوم مذهبی و ادبی در مکتب نزد علمای زادگاه خود پرداخت.
فراگیری علوم مختلف و حفظ قرآن در نوجوانی
باتوجه به زندگی نامه و سرنوشت حافظ شیرازی او در نوجوانی به زبان عربی تسلط یافت و توانست کل قرآن را حفظ کند به همین دلیل به او لقب حافظ دادند. حافظ شیرازی در دهه‌ی بیست سالگی خود تقریبا بیشتر علوم دینی را فراگرفته بود. همچنین علومی مانند تفسیر، فلسفه، نحو عربی، آشنایی با دستگاه‌ها و پرده‌های موسیقی را آموخت.
سید شریف علامه گرگانی، قوام الدین عبدالله، مولانا شمس الدین عبدالله، قاضی عضد الدین عیجی و مولانا بهاء الدین عبدالصمد بحر آبادی از معلمان و استادان او بودند.
شغل اصلی حافظ شیرازی
حافظ از طریق شغل دیوانی امرار معاش می‌کرد و سرودن شعر شغل اصلی او نبود. او در دربار پادشاهانی همانند شیخ ابو اسحاق، شیخ مبارز الدین، شاه شجاع، شاه منصور و شاه یحیی شغل دیوانی را برعهده‌داشت.
همسر و پسر حافظ شیرازی
باتوجه به زندگی نامه و سرنوشت حافظ شیرازی، او که در جوانی در نانوایی مشغول به کار بود و نان‌ها را برای مناطق ثروتمندنشین می‌برد با دختری زیبا و با کمالات به نام شاخ نبات آشنا می‌شود. او برای رسیدن به وصال معشوق خود ۴۰ شبانه روز در آرامگاه بابا کوی به دعا پرداخت. حافظ در بعضی از اشعار خود علاقه‌ی زیادش را به همسرش این گونه بیان کرده‌است:
مرا در خانه سروی هست کاندر سایه قدش / فراغ از سروبستانی و شمشاد چمن دارم
آن کزو خانه ما جای پری بود / سر تا قدمش چون پری از عیب بری بود
حاصل ازدواج حافظ و همسرش یک فرزند پسر بود که در دوران نوجوانی در سفر به هند همراه پدرش در نیمه راه درگذشت. عده‌ای معتقد هستند نام همسر حافظ نسرین می‌باشد اما او شیرین زبانی همسرش را به شاخه نبات تشبه کرده‌است.
درگذشت حافظ شیرازی
این شاعر پرآوازه و محبوب در سال ٧٩٢ هجری قمری در شیراز درگذشت. او را در گلگشت مصلی که منطقه‌ای خوش آب و هوا است دفن کردند.
ماجرای عجیب دفن حافظ شیرازی
باتوجه به روایتی که در زندگینامه حافظ شیرازی آمده است گروهی از مردم به دلیل آن که اشعار او درباره‌ی می گساری بوده مخالف دفن این شاعر به شیوه‌ی مسلمانان بودند و گروهی از مردم او را مسلمان می‌دانستند. به دلیل دو دستگی ایجاد شده بین مردم به دیوان حافظ تفال زدند و بیت زیر آمد:
قدم دریغ مدار از جنازه‌ی حافظ که هرچه غرق گناه است می‌رود به بهشت
این بیت موجب ساکت شدن بدخواهان حافظ شد.
آرامگاه حافظ شیرازی
مقبره‌ی حافظ در شهر شیراز و در حافظیه واقع می‌باشد. این منطقه با فضایی پر از گل‌های زیبا یکی از جاذبه‌های گردشگری برای مسافران ایرانی و خارجی است.
آداب ایرانیان برای رفتن به آرامگاه حافظ
حافظ برای ایرانیان بسیار شخص ارزشمند و مقدسی می‌باشد به طوری که برای رفتن به آرامگاه او آداب و رسوم خاصی همچون وضو گرفتن و در آوردن کفش از پای خود را دارند.
در ادامه مقاله زندگی نامه حافظ شیرازی برای آشنایی با آثار این شاعر بزرگ همراه مجله خبری تو کامگ باشید.
آثار حافظ شیرازی
دیوان حافظ با ارزش‌ترین اثر این شاعر بزرگ بوده که در طول ۵۰ سال آن را سروده‌است. این دیوان شامل ۵۰۰ غزل، ۴۲ رباعی و چندین قصده می‌باشد. بیشتر اشعار او به زبان فارسی بوده اگرچه بعد از خیام بیشترین اشعار به زبان عربی را حافظ دارد.
دیوان او بیش از ۴۰۰ بار به زبان فارسی و زبان‌های دیگر چاپ شده‌است. تعداد زیادی از نسخه‌های خطی این دیوان در کتابخانه‌های ایران، ترکیه، پاکستان، افغانستان و کشورهای غربی وجود دارد.
ویژگی اشعار حافظ شیرازی
شهرت حافظ بیشتر به دلیل غزل سرایی‌های او می‌باشد. اما او در قالب مثنوی، رباعی، قصیده و قطعه نیز شعر سروده‌است. حافظ در اشعارش ایهام، طنز، مراعات النظیر و… به کار برده و همچنین او بسیار تلاش کرد تا اشعارش با دستگاه‌های موسیقی ایران هماهنگ باشد به همین دلیل او را موسیقی‌دانی بزرگ نیز می‌دانند.
فال حافظ
مردم ایران در مراسم‌های مختلف همانند شب یلدا و نوروز با کتاب حافظ فال می‌گیرند. شعر او به گونه‌ای است که هر فردی آن را می‌خواند باتوجه به حال و هوای خود برداشتی از آن می‌کند بنابراین اشعار او برای تفال مناسب می‌باشند.
آداب فال حافظ
فرد ابتدا نیت کرده و برای شادی روح حافظ فاتحه می‌فرستد. سپس کتاب را با دست چپ گرفته و با دست راست آن را باز می‌کند. از بین دو صفحه باید صفحه‌ی سمت راست را انتخاب کند و غزل بالای صفحه جواب نیت او می‌باشد.
نگاه دیگران به حافظ شیرازی
حافظ از شهرتی جهانی برخوردار است و بسیاری از بزرگان ادبی جهان درباره‌ی او سخن گفته‌اند که در زیر به آنها اشاره کرده‌ایم:
- فیلسوف آلمانی، فریدریش ویلهلم نیچه پس از آشنایی با حافظ به تاریخ ایران علاقه پیدا کرد و از طرفداران حافظ بود.
- ادیب معروف آلمانی یوهان ولفگانگ فون گوته تولد دوباره‌ی خود را آشنایی با حافظ بیان می‌کند.
- معروف‌ترین شاعر آمریکایی رالف والدو امرسون پس از آشنایی با حافظ مکتب تعالی‌گری را ایجاد کرد او برای حافظ احترام زیادی قائل بود.
- نویسندگان معروف فرانسوی ویکتور هوگو و آندره ژید به حافظ علاقه‌ی بسیاری داشتند و در نوشته‌های خود نام حافظ را به کار برده‌اند.
- این شاعر در کشورهایی چون ازبکستان، تاجیکستان و هندوستان مشهور است. در تاجیکستان قبل از خواندن اشعار او بسم الله می‌گویند.
ابیات مشهور حافظ شیرازی
حافظ ابیاتی دارد که چنان مشهورند کمتر کسی آنها را نشنیده‌است در ادامه به آنها اشاره کرده‌ایم:
- دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند/ و اندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند
- اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را / به خال هندویشم بخشم سمرقند و بخارا را
- گفتم غم تو دارم گفتا غمت سرآید / گفتم که ماه من شو گفتا اگر برآید
- مژده ای دل که مسیحا نفسی می‌آید/ که از انفاس خوشش بوی کسی می‌آید
کلام آخر
در مقاله زندگینامه حافظ شیرازی تلاش کردیم بخش کوچکی از سرنوشت و بیوگرافی این شاعر بزرگ را بیان کنیم. شیخ حافظ شیرازی از محبوب‌ترین شاعران ایرانی می‌باشد. او به عالم غیب و اسرار نهان آگاه بوده و در زمان مواجه با مشکلات و در مراسم‌های ملی مختلف می‌توان به اشعار او تفال زد و از آنها کمک گرفت. با گذشت قرن‌ها اشعار و آثارش نه‌تنها در ایران بلکه در سراسر جهان شهرت یافته‌است.
بیشتر بخوانید:
