از بهترین راهکارهای طب سنتی برای تشخیص بیماری، مزاج‌شناسی می‌باشد که به اصلاح سبک زندگی افراد می‌پردازد. در واقع، طبیب با یک پرسش‌نامه از وضعیت بیماران، مزاج آن‌ها را تشخیص داده و بسیاری از بیماری‌ها را درمان می‌کند. در این بخش از توکامگ، برای آشنایی بیشتر با مزاج‌شناسی در طب سنتی ما را دنبال نمایید.
مزاج‌شناسی به چه معناست؟
مزاج‌شناسی از اهمیت زیادی در طب سنتی بهره‌مند است. چرا که ویژگی‌های فیزیکی و روحی افراد را تحت‌تاثیر می‌گذارد. به صورت کلی، مزاج‌شناسی به معنای شناخت ویژگی‌های جسمی و روانی افراد است که به شناخت چهار کیفیت اصلی گرمی، سردی، خشکی و تری می‌پردازد.
این علم در طب سنتی به درک بهتر تعامل بدن پرداخته و راهکارهای مناسب را برای حفظ سلامتی ارائه می‌دهد. پزشکان طب معتقد هستند که غذاهای دریافتی باید با طبع و مزاج بدن سازگار باشند، در غیر این صورت، مشکلات زیادی برای سلامتی به بار می‌آورند.
خلق‌وخو، سلامت فیزیکی و روحی افراد با مزاج‌شناسی به راحتی قابل کنترل و درمان است. پزشک براساس نوع مزاج افراد، به تشخیص بیماری در طب سنتی می‌پردازد. این روش یک پیشینه تاریخی و علمی دارد که توسط فیلسوفان یونان و روم باستان پایه‌گذاری و از آن پس مورد استفاده قرار گرفت.
در واقع، پزشکان از سال 1850 بر این باور بودند که بروز بسیاری از بیماری‌ها به دلیل برهم خوردن تعادل مزاج رخ می‌دهند.
مزاج‌شناسی مزاج‌های چهارگانه
مزاج‌های بدن نماد عناصر چهارگانه هستند که هر یک از ویژگی‌های مختص به خود بهره‌مند می‌باشند. در واقع طبیب به وسیله روش‌های متنوعی به مزاج‌شناسی در طب سنتی می‌پردازد.
زمانی که بیمار برای تشخیص بیماری‌ها به پزشک مراجعه می‌کند، وی با روش‌های لمس بدن، بررسی رنگ و وضعیت پوست، وضعیت خواب و بررسی موها مزاج‌شناسی را انجام می‌دهد.
مزاج آدمی در چهار گروه گرم «آتش»، سرد «خاک»، تر «آب» و خشک «باد» دسته‌بندی می‌شود. به هیچ عنوان نمی‌توان طب سنتی و تاثیرات آن در زندگی روزمره را نادیده گرفت. هر یک از انواع مزاج‌ها ترکیباتی را به وجود می‌آورند که به صورت زیر هستند:
- مزاج گرم و خشک (صفراوی)
- مزاج گرم و تر (دموی)
- مزاج سرد و خشک (سوداوی)
- مزاج سرد و تر (بلغمی)
دستورالعمل‌های مختص به انواع مزاج
مزاج‌شناسی در طب سنتی براساس توصیه‌های علمی و ثابت‌شده می‌باشد. علاوه برآن، مزاج‌شناسی دستورالعمل‌های خاصی داشته که مرتبط با تغذیه، سبک زندگی و وضعیت هر فرد تنظیم می‌گردد. به همین دلیل، افراد باید برنامه‌های غذایی متنوع و مختص به زندگی‌شان را با توجه به اصول رژیم درمانی در طب سنتی پیروی کنند.
دستورالعمل مختص طبع گرم و خشک
بهتر است بدانید که عدم‌رعایت نکات ذکر شده برای افراد دارای طبع گرم و خشک، بروز بیماری‌های میگرن، سرفه خشک، اسهال خونی، تپش قلب و علائمی چون تنش فکری، اضطراب، تلخی دهان، خونریزی زیاد در عادات ماهیانه، لاغری شدید و سوزش ادرار را افزایش می‌دهد.
پزشک طب سنتی روش‌های زندگی صحیح را برای افراد دارای طبع گرم و خشک ارائه می‌کند که عبارتند از:
- استنشاق هوای تازه و خنک
- استفاده بیشتر از میوه و سبزیجات
- مصرف آب و مایعات بیشتر برای آنکه ادرار به رنگ زرد لیمویی نباشد.
- خواب شب را به شش تا هفت ساعت محدود کنید و در تابستان یک ساعت استراحت بعد از ناهار داشته باشید تا رطوبت کافی بدن تامین گردد.
- ورزش در هوای خنک در ساعات صبح
- مرطوب کردن بینی هر شب قبل از خواب با روغن بادام شیرین
- پرهیز از فعالیت‌ها و حالات روانی که منجر به افزایش گرمی و خشکی می‌شوند.
- دوری از خوردن چای و قهوه زیاد
- جلوگیری از فعالیت‌های ورزشی شدید و زیاد
- پرهیز از بی‌خوابی
- جلوگیری از عصبانیت، هیجانات روانی و زیاد حرف زدن
- مصرف متعادل سیب، گلابی، آلو، بامیه، کدو خورشتی، هندوانه، مغز بادام، کدو حلوایی، ماش و آش جو
- منع مصرف زیاد سیاه‌دانه، موز، طالبی، بادمجان، خربزه، سیر و پیاز
دستورالعمل مختص طبع سرد و خشک
عدم‌رعایت نکات مهم در سبک زندگی با طبع سرد و خشک، باعث بروز بیماری‌های زیادی می‌گردد. بنابراین پزشک در این بخش از مزاج‌شناسی طب سنتی دستورالعمل‌های لازم را ارائه می‌دهد. از جمله مهمترین نکات برای بهبود کیفیت زندگی این دسته از افراد، به صورت زیر هستند:
- پوست خود را برای محافظت در هوای خشک، با روغن زیتون یا کنجد چرب کنید.
- بعد از شام 10 الی 15 دقیقه پیاده‌روی داشته باشید.
- آب سیب و آب هویچ بنوشید.
- با آب ولرم دوش بگیرید.
- از ماساژ درمانی با روغن استفاده نمایید.
- بینی‌تان را هر 12 ساعت با روغن بادام شیرین مرطوب کنید.
- سفرهای کوتاه به مناطق مرطوب و معتدل و ورزش‌های سبک توصیه می‌گردد.
- امتناع از خوردن غذاهای یخ‌زده و مانده و کنسرو
- ماهی شور، خیارشور، گوشت گاو، لبنیات، کاهو قارچ برای این افراد مناسب نیستند.
- گوشه بره، گلابی، طالبی، به، بادام شیرین، فرنی، خربزه و انجیر بخورید.
- در شب 10 ساعت بخوابید.
دستورالعمل مختص طبع گرم و تر
طبیب برای آنکه افراد با طبع گرم و تر زندگی بهتری داشته باشند، رعایت یکسری نکات را الزامی می‌داند. اگر این دسته از افراد، به رعایت این نکات نپردازند، منجر به افزایش احتمال سردرد، پرخوابی، خون در ادرار، خستگی، ضعف جنسی، چاقی و در نتیجه تپش قلب می‌شوند.
از آنجایی که نمی‌توان انواع طب سنتی و روش‌های درمانی آن و ارتباط چاقی با اعتماد به نفس را نادیده گرفت، بهتر برای داشتن یک زندگی خوب، به رعایت نکات مهم بپردازید. از جمله دستورالعمل‌های مزاج‌شناسی در طب سنتی برای افراد با طبع گرم و تر عبارتند از:
- دوری از فعالیت‌های سنگین در گرما که باعث افزایش رطوبت می‌شوند، بپرهیزید.
- 15 تا 30 دقیقه دویدن در صبح
- در هوای سرد خود را گرم و در هوای گرم بدن‌تان را خنک نگه دارید.
- مصرف غذاهای دریایی با مزاج گرم و خوردن میوه و سبزی برابر با مصرف گوشت توصیه می‌گردد.
- بیش از 8 ساعت نخوابید و نیم ساعت بعد از غذا در طول روز استراحت داشته باشید.
- برای اجابت مزاج طبیعی، از غذاهای لینت‌آور استفاده کنید.
- دوری از نگرانی، استرس، خشم و عصبانیت
- مصرف کاهو، نارنج، نان جو، غلات جوانه‌زده، سیب، تمر هندی و آلو بخارا برای این دسته از افراد مناسب است.
- عدم‌مصرف مواد شور، گوشت زیاد، غذاهای چرب، خرما، انبه، کشمش، جگر سیاه، موز و سیر زیاد
دستورالعمل مختص طبع سرد و تر
عطسه، سردرد، کاهش حافظه، پرخوابی، آسم، شب ادراری، ریفلاکس، ضعف در هضم غذا، ترشحات زیاد در عادات ماهیانه و در روزهای عادی در زنان و التهابات مفصلی در اثر عدم‌رعایت نکات مهم در افراد با طبع سرد و تر رخ می‌دهند. از جمله دستورالعمل‌هایی که باعث بهبود کیفیت زندگی افراد با طبع سرد و تر می‌شوند، عبارتند از:
- عدم‌نوشیدن آب نیم ساعت قبل از غذا و 1 الی 2 ساعت بعد از آن
- به دلیل توانایی ضعیف دستگاه گوارشی، روزانه یک الی دو وعده غذا بخورید.
- ورزش و فعالیت جسمی در برنامه روزانه قرار دهید.
- پیاده‌روی بعد از شام به مدت 10 الی 15 دقیقه
- سحرخیز باشید تا مانع از تولید بلغم اضافی در بدن شوید.
- خواب بیش از اندازه، منجر به افزایش سردی و تری بدن گردیده و مضر است.
- در هوای مرطوب، به اندازه کافی لباس پوشیده و گرمای کافی داشته باشید.
- کم‌تحرکی برای این افراد مضر است.
- خوابیدن قبل از غروب باعث افزایش سنگینی سرد، التهاب سینوس‌ها و کندی فعالیت مغز می‌گردد.
- غذاهای سرشار از پروتئین و مواد غذایی ملین مانند تخم‌مرغ، میگو و جگر میل کنید و در زمستان غذاهای سرد نخورید.
- بره، بوقلمون، سیب، رازیانه، هویچ، نخود، دارچین، شیره، خرما، پسته و عسل میل کنید.
- منع مصرف زیاد عدس، قارچ، میوه‌های ترش، کاهو و گوشت گاو برای این افراد وجود دارد.
کلام‌آخر
مزاج‌شناسی طب سنتی یک روش تشخیص علمی بیماری‌هاست که طبیب از آن استفاده می‌کند. این روش از راه‌های موثری بوده که به شما در کمک به بهبود کیفیت زندگی و درمان بیماری‌ها می‌پردازد.
