تومور مغزی یکی از پیچیده‌ترین بیماری‌های عصبی است که می‌تواند بر افکار، احساسات و عملکردهای حیاتی بدن تاثیر بگذارد. مغز مرکز فرماندهی بدن بوده و هرگونه اختلال در آن، منجر به تغییر گفتار، حافظه، حرکت و بینایی می‌گردد. این بیماری، در ساده‌ترین تعریف، به معنای رشد غیرعادی سلول‌ها درون مغز یا بافت‌های اطراف آن می‌باشد که انواع متنوعی دارد. در این بخش از توکامگ، به بررسی این بیماری، عوامل بروز و نحوه زندگی پس از آن می‌پردازیم.
تومور مغزی چیست؟
تومور توده‌ای از سلول‌های غیرطبیعی است که در داخل مغز یا در نواحی مجاور آن شکل می‌گیرد. برخلاف سلول‌های طبیعی که رشدشان کنترل‌شده می‌باشد، سلول‌های توموری بی‌وقفه تقسیم و در نهایت باعث تشکیل جرم یا توده می‌گردند.
آشنایی با سرطان ریه، بیماری سرطان حنجره، سرطان پانکراس معده و سرطان پستان به شما در مراقبت‌های بیشتر از سلامتی‌تان کمک می‌کنند. به صورت کلی، این تومورها در دو گروه تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
- موتورهای اولیه مغز: از بافت خود مغز یا غشاهای اطراف آن به وجود می‌آیند.
- تومورهای ثانویه (متاستاتیک): از سایر بخش‌های بدن مانند ریه، سینه یا پوست گسترش یافته و در مغز مستقر می‌شوند.
شدت و نوع علائم این بیماری به اندازه، محل و سرعت رشد آن بستگی دارند. آیا می‌دانید بیماری خودایمنی چیست؟
انواع تومورهای مغزی
متاسفانه امروزه افراد زیادی درگیر این بیماری می‌شوند که انواع متنوعی دارد. از این نظر، شناخت تومورهای مغزی بسیار مهم است؛ زیرا تعیین‌کننده‌ی روش درمان و پیش‌آگهی بیمار هستند. آیا می‌دانید بیماری‌های شایع کودکان کدامند؟!
- گلیوما (Glioma): این گروه از تومورها از سلول‌های گلیال و سلول‌های نگهدارنده مغز منشا می‌گیرند. گلیوماها چند زیر گروه دارند که می‌توان به آستروسیتوما، الیگودندروگلیوما و گلیوبلاستوما مولتی‌فرم (از همه خطرناک‌تر) اشاره نمود.
- مننژیوم (Meningioma): این تومور از پرده‌های محافظ مغز به نام مننژ منشا گرفته و معمولا خوش‌خیم هستند. با این حال، اگر بزرگ شوند، ممکن است بر بافت مغز فشار آورده و علائم ایجاد کنند.
- تومور هیپوفیز: در غده هیپوفیز ایجاد شده و می‌تواند سطح هورمون‌های بدن را تغییر دهد. گاهی اوقات باعث افزایش یا کاهش شدید هورمون رشد، پرولاکتین یا کورتیزول می‌گردد.
- تومور متاستاتیک: این نوع تومور زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های سرطانی از اندامی دیگر (مانند ریه یا سینه) به مغز مهاجرت کنند. در این زمان، معمولا چند نقطه از مغز را درگیر نموده و نیاز به درمان ترکیبی دارند.
علل و عوامل بروز تومورهای مغزی
دانشمندان هنوز علت دقیق ایجاد تومور مغزی را نمی‌دانند، اما عوامل مختلفی که در بروز آن‌ها نقش داشتند و در بیماران مبتلا تقریبا یکسان بودند، به صورت زیر هستند:
- زمینه ژنتیکی: برخی افراد به دلیل نقص‌های ژنتیکی یا سندروم‌های ارثی مانند نوروفیبروماتوز، مستعد این بیماری هستند.
- پرتودرمانی: کسانی که در گذشته برای درمان بیماری دیگری در ناحیه سر پرتودرمانی شده‌اند، بیشتر در معرض خطر می‌باشند.
- سن و سال: تومورهای مغزی می‌توانند در هر سنی بروز پیدا کنند، اما برخی انواع آن در کودکان و برخی دیگر در بزرگسالان شایع‌ترند.
- عوامل محیطی و شغلی: قرار گرفتن طولانی در معرض مواد شیمیایی صنعتی یا تابش‌های خاص، ممکن است منجر به بروز این بیماری شوند. اگرچه هنوز شواهد قطعی وجود ندارد.
- سیستم ایمنی ضعیف: افراد دارای نقص سیستم ایمنی (به ویژه مبتلایان به HIV یا کسانی که پیوند عضو داشته‌اند) بیشتر در معرض برخی تومورهای خاص هستند.
- استرس و اضطراب شدید: براساس تحقیقات، افرادی که دائما به دلیل مسائل خانوادگی، کار و … دارای استرس و اضطراب شدید هستند، در خطر تومورهای مغزی قرار دارند.
علائم تومورهای مغزی
علائم و نشانه‌های تومور مغزی با توجه به محل آن متفاوت هستند، اما برخی از نشانه‌های عمومی که نباید نادیده گرفته شوند، به صورت زیر می‌باشند:
نشانه‌های عمومی
- سردردهای مکرر که در صبح‌ها یا هنگام خم شدن تشدید می‌شوند. گاهی شاید تصور کنید این سردردها، میگرن هستند. در صورتی که بهتر بدانید بیماری میگرن چیست و چه تفاوتی دارد.
- تهوع و استفراغ بدون علت گوارشی
- تشنج یا حملات ناگهانی
- خستگی مداوم و خواب‌آلودگی غیرمعمول
- اختلال در تمرکز، حافظه یا گفتار
- ضعف یا بی‌حسی در اندام‌ها
- مشکلات بینایی یا دوبینی
- بی‌اختیاری ادرار (داروی گیاهی برای بی‌اختیاری ادرار)
نشانه‌های وابسته به محل تومور
- تومور در لوب پیشانی: تغییر رفتارها، کاهش تمرکز یا ضعف عضلانی در یک سمت بدن
- تومور در لوب گیجگاهی: مشکلات حافظه یا شنوایی
- تومور در لوب پس‌سری: اختلال بینایی
- تومور در مخچه: عدم‌تعادل و سرگیجه
تشخیص تومورهای مغزی به چه صورت ممکن است؟
انواع تومور مغزی اگر زودهنگام تشخیص داده شوند، می‌توانند تفاوت بزرگی در نتیجه درمان ایجاد کنند. از آنجایی که اغلب تومورها سال‌های سال بدون علائم باقی می‌مانند، مراقبت‌های پزشکی برای تضمین سلامتی اهمیت زیادی دارند.
به این ترتیب ممکن است یک تومور مغزی تا 5 سال بدون علائم باقی بماند و بر اثر یک تلنگر علائم خود را بروز دهد. از جمله روش‌های تشخیص این بیماری، عبارتند از:
- معاینه عصبی: پزشک وضعیت بینایی، شنوایی، تعادل و واکنش‌های عصبی را بررسی می‌کند.
- تصویربرداری مغزی: این روش شامل MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) دقیق‌ترین روش برای مشاهده تومور و CT اسکن برای بررسی سریع‌تر می‌باشد.
- بیوپسی: نمونهبرداری از توده برای تعیین نوع سلول‌ها و درجه بدخیمی آن صورت می‌گیرد.
- تست‌های ژنتیکی: برای تعیین ویژگی‌های مولکولی تومور در درمان‌های هدفمند استفاده می‌شوند.
حتما بارها نام بیماری مزمن عصبی PD به گوشتان خورده است. فرد مبتلا به این بیماری در توانایی‌های جسمی و روحی خود دچار اختلال می‌گردد. بهتر مقاله آشنایی با بیماری پارکینسون را از دست ندهید.
درمان تومورهای مغزی
انتخاب نوع درمان، به نوع تومور مغزی، اندازه، محل، سن بیمار و وضعیت عمومی بدن بستگی دارد. درمان معمولا ترکیبی از چند روش است:
- جراحی: اولین انتخاب در بسیاری از موارد، جراحی است که با هدف برداشتن کامل یا بخشی از تومور، بدون آسیب به بافت سالم مغز صورت می‌گیرد. در برخی از موارد، از فناوری‌های نو مانند جراحی با نقشه مغزی یا لیزر استفاده می‌شود.
- پرتودرمانی: برای از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده پس از جراحی یا کوچک کردن تومورهایی که جراحی‌پذیر نیستند، از این روش استفاده می‌کنند.
- شیمی‌درمانی: داروهایی که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. امروزه داروهای جدیدتر با عوارض کمتر استفاده می‌شوند.
- درمان هدفمند و ایمنی‌درمانی: روش‌های مدرن‌تر براساس خصوصیات ژنتیکی تومور طراحی می‌شوند و می‌توانند پاسخ دقیق‌تر و موثرتری داشته باشند.
- درمان حمایتی: در مواقعی که امکان قطعی وجود ندارد، تمرکز بر کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی است.
در برخی از مواقع، یک ویروس به تنهایی قادر است منجر به بروز بیماری‌های سرطان‌زا شود. به این ترتیب، برای حفظ سلامتی‌تان، بهتر از راه‌های سرایت آنفولانزا و انتقال سرماخوردگی بیشتر بدانید.
آیا درمان تومور مغزی، عوارض دارد؟
یکی از چالش‌برانگیزترین دوران برای بیماران، عوارض پس از درمان هستند. انواع روش‌های درمان تومورهای مغزی، به همان اندازه که در برداشتن تومور نقش دارند، عوارضی را نیز به دنبال می‌آورند. این عارضه‌ها پایدار نیست و به صبر و شکیبایی نیازمند است تا بیمار بتواند به خوبی آن‌ها را پشت سر بگذارد. از جمله مهمترین عوارض درمان تومورهای مغزی عبارتند از:
- خستگی، تهوع، ریزش مو یا کاهش اشتها
- اختلال در حافظه یا تمرکز پس از پرتودرمانی
- بی‌حسی یا ضعف موقت پس از جراحی
- تغییرات خلق‌وخو یا اضطراب
- بی‌اختیاری ادرار
- ناتوانی در حرکت و گفتار
مدیریت این عوارض با کمک تیم پزشکی و روان‌شناس امکان‌پذیر است. متاسفانه بیمار با چنین عوارضی روبرو شده که صبر و شکیبایی و تلاش‌های خانواده از اهمیت زیادی در پشت سر گذاشتن آن‌ها بهره‌مند می‌باشند. از بیماری‌هایی که به سیستم ایمنی فرد آسیب می‌رساند، ایدز بوده که بهتر بدانید بیماری ایدز چیست.
آیا بعد از درمان، همه چیز به حالت عادی باز می‌گردد؟
یکی از سوالات رایجی که اغلب خانواده‌های دل‌نگران به دنبال آن هستند، اینجاست که آیا زندگی فرد بیمار، پس از درمان به حالت عادی باز می‌گردد یا خیر. به صورت کلی، بهتر بدانید تومورهای مغزی فیزیک بدن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. همچنین روش‌های درمانی، عوارض زیادی را به همراه می‌آورند و به بدن تحمیل می‌شوند.
بنابراین سلامت روان و بازگشت به زندگی عادی، در بین بیماران با توجه به نوع تومور، متفاوت است. قطعا بازگشت به زندگی عادی، برای بیماران با تومور بدخیم و میانسالی، به مدت زمان بیشتری نیازمند می‌باشد. با این وجود، بهبود کیفیت زندگی ممکن بوده و به کمک خانواده سریع‌تر صورت می‌گیرد.
امید به ادامه زندگی، حمایت خانواده، فراهم‌سازی شرایط آرام و شاد در فضای خانه، مشاوره و مراقبت‌های لازم از اهمیت زیادی در بهبود سریع‌تر بیمار بهره‌مند هستند. بیماری ام‌اس یک بیماری مرتبط با سیستم عصبی است که مغز و نخاع را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین بهتر برای پیشگیری از این عارضه، مقاله آشنایی با بیماری MS را از دست ندهید.
چطور می‌توان از بروز تومورهای مغزی جلوگیری کرد؟
از انواع بیماری‌هایی که از خون و مغز استخوان آغاز می‌شود، لوسمی می‌باشد. پس بهتر بدانید سرطان خون چیست و چگونه به وجود می‌آید تا بتوانید از آن پیشگیری کنید. تومورهای مغزی همیشه قابل پیشگیری نیستند، اما با رعایت برخی نکات احتمال بروز آن‌ها کاهش می‌یابد:
- دوری از مواد شیمیایی مضر و تشعشع‌های غیرضروری
- رعایت تغذیه سالم و ورزش منظم
- کنترل استرس و خواب کافی
- چکاپ منظم
جمع‌بندی
«تومور مغزی» بیماری پیچیده‌ای است، اما با دانش امروزی دیگر به معنای پایان زندگی نیست. تشخیص به‌موقع، انتخاب درمان مناسب و مراقبت پس از درمان می‌توانند مسیر بهبودی را هموار کنند. آگاهی عمومی و آموزش درباره علائم هشداردهنده نقش کلیدی در کاهش تأخیر در تشخیص دارند که نباید از آن‌ها غافل شد.
